fwjefodjbmpcjt!lbufhpsjb! twbovs!fobTj
fwjefodjbmpcjt!lbufhpsjb! twbovs!fobTj
fwjefodjbmpcjt!lbufhpsjb! twbovs!fobTj
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
p i r d a p i r i da i r i b i.<br />
`Tu visime naTqvami (an ganazraxi) molaparakisa Tu<br />
damweris mier sityvasitviTaa ucvlelad gameorebuli, amas<br />
pirdapiri naTqvami hqvia. magaliTad, `SoTa wers: `moyvare<br />
mteri yovlisa mtrisagan ufro mteria~. aq pirveli winadadeba<br />
avtoris sityvebia, meore ki _ sxvaTa sityva, anu sxva-<br />
Ta naTqvamia, xolo, Tu avtori sxvisi naTqvamis azrs gadmogvcems<br />
Tavisi TvalsazrisiT da ara ucvlelad, amas iribi<br />
naTqvami hqvia~ (kvaWaZe 1966: 468). PqarTulSi unawilako pirdapiri<br />
naTqvami avtoris sityvebis an vrceli konteqstis gare-<br />
Se pirdapirevidencialuria, aramarkirebulia, vinaidan arc<br />
zmnuri formebi iZleva imis saSualebas, rom is sxvis naTqvamad<br />
MmiviCnioT da ara uSualod mTqmelis naazrevad: `nino<br />
skolaSi wavida~ _ Tqva iraklim~ _ avtoris sityvebis (`Tqva<br />
iraklim~) gareSe es fraza, cxadia, pirdapirevidencialuria<br />
_ masSi arc zmnuri formaa perfeqtuli (`wasula~),<br />
romelic verbalur wyaroze migvaniSnebda da arc mesame piris<br />
`sxvaTa sityvis~ -o nawilakia gamoyenebuli. Tumca, roca<br />
evidencialobaze vmsjelobT, pirvel rigSi mas ganvixilavT<br />
rogorc teqstis kategorias, romelic ama Tu im konteqstSi<br />
zogjer, SesaZloa, arc iyos gramatikulad gamoxatuli, miuxedavad<br />
am mxriv enaSi arsebuli saSualebebisa; es sulac ar<br />
niSnavs, rom aseTi teqsti iribevidencialuri ar aris _ aseT<br />
SemTxvevaSi saqme gvaqvs kategoriis swored teqstur gamoxatulebasTan.<br />
qarTul enaSi pirdapir naTqvams xSirad daerTvis sityvasityviTi<br />
nawilakebi -meTqi, -Tqo, -o, romlebic pirTa<br />
(I-II-III) mixedviTaa ganawilebuli.<br />
gansxvavebuli viTarebaa am mxriv svanurSi, sadac<br />
gamosaxatavi saSualebebia -ij/-éj (I da II pirTaTvis), eser,<br />
roq{æ}/loq{æ} (III pirisaTvis; roq{æ} < róqæ _ `Tqva~, Sdr.<br />
qarT. `-Tqo~) nawilakebi, sxvisi naTqvami ki metwilad mesame<br />
piriT gadmoicema. marTebulad SeniSnavs i. CantlaZe,<br />
rom svanurSi `nawilakovani sxvisi naTqvamis zmnis pirian<br />
80<br />
formebTan mimarTeba TiTqmis unificirebulia, samsave SemTxvevaSi,<br />
Cveulebriv, III piris forma gamoiyeneba da gageba<br />
imisa, Tu romel pirzea laparaki, mxolod konteqstis<br />
saSualebiT xerxdeba~ (CantlaZe 1998 : 223):<br />
bz. АЛОрÒ ÄÓÄÒ ÀáàæêÃÀá ÁêÆÉ, ÌÉÍÄ ÃìÌÖ ÄÓÄÒ<br />
ÜæÏÈÃÀÂÒÀá (sv. pr. t., I, 1939: 25) _ `eseni Semogvesivneno<br />
amaRam, Cveni ded-mama daxoceso~;<br />
sityvasityviT: `esenio Semosevian amaRam, maTi deda da<br />
mamao mouklavT~.<br />
rogorc vxedavT, cxadyofa imisa, Tu vis gadaxda es<br />
Tavgadasavali (mTqmels, anu I pirs, Tu sxvas _ III pirs an<br />
Tundac mimarTvis obieqts _ II pirs), mxolod winamavali<br />
konteqstis gaTvaliswinebiT aris SesaZlebeli, magram evidencialobis<br />
TvalsazrisiT es arafers cvlis, vinaidan informaciis<br />
wyaro rom mTqmelisTvis `sxva~ aris da igi Tavad<br />
ar aris movlenis mowme, amas unaxaobis semantikiT I SedegobiTis<br />
zmnuri formebic (ÀáàæêÃÀá, ÜæÏÈÃÀÂÒÀá) adastureben<br />
da sxvaTa sityvis III piris nawilakis (eser _ `-o~)<br />
gamoyenebac. evidencialobisTvis erT-erTi maTganic sakmarisi<br />
iqneboda, magram mocemul SemTxvevaSi nawilaki savaldebuloa,<br />
vinaidan informaciis wyaro konkretulia (da ara impersonaluri),<br />
xolo unaxaobis gamomxatveli zmnuri formebi<br />
warsuli drois moqmedebis gadmosacemad mesame piriseul<br />
konstruqciaSi svanuri enis „sxvaTa sityvis“ specifikiT<br />
aris ganpirobebuli.<br />
sakiTxis ukeT naTelsayofad gamoviyenebT pirobiT<br />
cnebebs: mTqmeli _ teqstis subieqti, piri, romelic gadmogvcems<br />
informacias; avtori _ informaciis wyaro, informaciis<br />
uSualo mflobeli, anu swored `sxva~; adresati _ avtoris<br />
mimarTvis obieqti ZiriTad ambavSi (Tuki mTqmelis<br />
naambobi aseTs Seicavs), aseve `sxva~.<br />
rogorc cnobilia, qarTulSi mTqmeli III piris na-<br />
Tqvams I piriseuli konstruqciiT warmogvidgens, anu zmnac<br />
da nacvalsaxelic formobrivad warmoTqmis momentis Sesa-<br />
81