19.01.2014 Views

fwjefodjbmpcjt!lbufhpsjb! twbovs!fobTj

fwjefodjbmpcjt!lbufhpsjb! twbovs!fobTj

fwjefodjbmpcjt!lbufhpsjb! twbovs!fobTj

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

p i r d a p i r i da i r i b i.<br />

`Tu visime naTqvami (an ganazraxi) molaparakisa Tu<br />

damweris mier sityvasitviTaa ucvlelad gameorebuli, amas<br />

pirdapiri naTqvami hqvia. magaliTad, `SoTa wers: `moyvare<br />

mteri yovlisa mtrisagan ufro mteria~. aq pirveli winadadeba<br />

avtoris sityvebia, meore ki _ sxvaTa sityva, anu sxva-<br />

Ta naTqvamia, xolo, Tu avtori sxvisi naTqvamis azrs gadmogvcems<br />

Tavisi TvalsazrisiT da ara ucvlelad, amas iribi<br />

naTqvami hqvia~ (kvaWaZe 1966: 468). PqarTulSi unawilako pirdapiri<br />

naTqvami avtoris sityvebis an vrceli konteqstis gare-<br />

Se pirdapirevidencialuria, aramarkirebulia, vinaidan arc<br />

zmnuri formebi iZleva imis saSualebas, rom is sxvis naTqvamad<br />

MmiviCnioT da ara uSualod mTqmelis naazrevad: `nino<br />

skolaSi wavida~ _ Tqva iraklim~ _ avtoris sityvebis (`Tqva<br />

iraklim~) gareSe es fraza, cxadia, pirdapirevidencialuria<br />

_ masSi arc zmnuri formaa perfeqtuli (`wasula~),<br />

romelic verbalur wyaroze migvaniSnebda da arc mesame piris<br />

`sxvaTa sityvis~ -o nawilakia gamoyenebuli. Tumca, roca<br />

evidencialobaze vmsjelobT, pirvel rigSi mas ganvixilavT<br />

rogorc teqstis kategorias, romelic ama Tu im konteqstSi<br />

zogjer, SesaZloa, arc iyos gramatikulad gamoxatuli, miuxedavad<br />

am mxriv enaSi arsebuli saSualebebisa; es sulac ar<br />

niSnavs, rom aseTi teqsti iribevidencialuri ar aris _ aseT<br />

SemTxvevaSi saqme gvaqvs kategoriis swored teqstur gamoxatulebasTan.<br />

qarTul enaSi pirdapir naTqvams xSirad daerTvis sityvasityviTi<br />

nawilakebi -meTqi, -Tqo, -o, romlebic pirTa<br />

(I-II-III) mixedviTaa ganawilebuli.<br />

gansxvavebuli viTarebaa am mxriv svanurSi, sadac<br />

gamosaxatavi saSualebebia -ij/-éj (I da II pirTaTvis), eser,<br />

roq{æ}/loq{æ} (III pirisaTvis; roq{æ} < róqæ _ `Tqva~, Sdr.<br />

qarT. `-Tqo~) nawilakebi, sxvisi naTqvami ki metwilad mesame<br />

piriT gadmoicema. marTebulad SeniSnavs i. CantlaZe,<br />

rom svanurSi `nawilakovani sxvisi naTqvamis zmnis pirian<br />

80<br />

formebTan mimarTeba TiTqmis unificirebulia, samsave SemTxvevaSi,<br />

Cveulebriv, III piris forma gamoiyeneba da gageba<br />

imisa, Tu romel pirzea laparaki, mxolod konteqstis<br />

saSualebiT xerxdeba~ (CantlaZe 1998 : 223):<br />

bz. АЛОрÒ ÄÓÄÒ ÀáàæêÃÀá ÁêÆÉ, ÌÉÍÄ ÃìÌÖ ÄÓÄÒ<br />

ÜæÏÈÃÀÂÒÀá (sv. pr. t., I, 1939: 25) _ `eseni Semogvesivneno<br />

amaRam, Cveni ded-mama daxoceso~;<br />

sityvasityviT: `esenio Semosevian amaRam, maTi deda da<br />

mamao mouklavT~.<br />

rogorc vxedavT, cxadyofa imisa, Tu vis gadaxda es<br />

Tavgadasavali (mTqmels, anu I pirs, Tu sxvas _ III pirs an<br />

Tundac mimarTvis obieqts _ II pirs), mxolod winamavali<br />

konteqstis gaTvaliswinebiT aris SesaZlebeli, magram evidencialobis<br />

TvalsazrisiT es arafers cvlis, vinaidan informaciis<br />

wyaro rom mTqmelisTvis `sxva~ aris da igi Tavad<br />

ar aris movlenis mowme, amas unaxaobis semantikiT I SedegobiTis<br />

zmnuri formebic (ÀáàæêÃÀá, ÜæÏÈÃÀÂÒÀá) adastureben<br />

da sxvaTa sityvis III piris nawilakis (eser _ `-o~)<br />

gamoyenebac. evidencialobisTvis erT-erTi maTganic sakmarisi<br />

iqneboda, magram mocemul SemTxvevaSi nawilaki savaldebuloa,<br />

vinaidan informaciis wyaro konkretulia (da ara impersonaluri),<br />

xolo unaxaobis gamomxatveli zmnuri formebi<br />

warsuli drois moqmedebis gadmosacemad mesame piriseul<br />

konstruqciaSi svanuri enis „sxvaTa sityvis“ specifikiT<br />

aris ganpirobebuli.<br />

sakiTxis ukeT naTelsayofad gamoviyenebT pirobiT<br />

cnebebs: mTqmeli _ teqstis subieqti, piri, romelic gadmogvcems<br />

informacias; avtori _ informaciis wyaro, informaciis<br />

uSualo mflobeli, anu swored `sxva~; adresati _ avtoris<br />

mimarTvis obieqti ZiriTad ambavSi (Tuki mTqmelis<br />

naambobi aseTs Seicavs), aseve `sxva~.<br />

rogorc cnobilia, qarTulSi mTqmeli III piris na-<br />

Tqvams I piriseuli konstruqciiT warmogvidgens, anu zmnac<br />

da nacvalsaxelic formobrivad warmoTqmis momentis Sesa-<br />

81

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!