19.01.2014 Views

fwjefodjbmpcjt!lbufhpsjb! twbovs!fobTj

fwjefodjbmpcjt!lbufhpsjb! twbovs!fobTj

fwjefodjbmpcjt!lbufhpsjb! twbovs!fobTj

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

68<br />

áÀ×Ò-ëÍ-À / áÀË×ÀÒ-ëÍ-À (bz.), áÀË×ÀÒ-ÄÍ-À (bq.) `hfarebia~,<br />

áÀ×Ò-ëÍ-óÍ / áÀË×ÀÒ-ÄÍ-óÍ (bz.), áÀË×ÀÒ-ÄÍ-ÀÍ (bq.) `hfareboda~.<br />

`msgavsi movlena qarTulSic SeiniSneba. romelia ufro<br />

Zveli: hgonia Tu hgonebia, áðÌÈØæÀ Tu áðÌÈØæ-ëÍ-À, amis<br />

ganxilvas aq ar SevudgebiT, orive namyousrulia da adrindeli<br />

pirveli formebi unda iyoso~ _ aRniSnavs v. Tofuria<br />

(Tofuria 1967: 176).<br />

a. onianis azriT, radganac I TurmeobiTis (resp. I SedegobiTi)<br />

mawarmoebeli aseT formebSic aris -À, amitom<br />

-ëÍ, -ÄÍ mwkrivis niSani ki araa, aramed fuZis erT-erTi variantis<br />

kuTvnileba (oniani 1998: 203).<br />

Cven vfiqrobT, rom aRniSnuli elementi mainc sufiqsia,<br />

gaCenili mas Semdeg, rac statikurma awmyom, rogorc n.<br />

naTaZe aRniSnavs, `mniSvnelobis evoluciis Sedegad, `Turmes~<br />

gageba SeiZina~, Tumca, misive azriT, faqtma `asaxva<br />

ver pova formaSi romelime mawarmoeblis saxiT, Tu ar CavTvliT,<br />

erTi mxriv, preverbis darTvas samsave qarTvelur<br />

enaSi, rac arsebiTi ar aris 11 , da, meore mxriv, sxvaobas<br />

qcevis aRniSvnaSi svanurSi, rac agreTve fuZes ar exeba~<br />

(naTaZe 1955: 98).<br />

amasTan, brunvacvalebadsubieqtiani zmnebis -en- afiqsian<br />

I SedegobiTis formebSi anlautic gansxvavebulia _<br />

sasxviso qcevis -o-‘s nacvlad -a- gvaqvs, savaraudod, saarviso<br />

qcevisa: x-o-rtyæ-a `{gada}uylapavs = gadanaylapi<br />

aqvs~ _ x-a-rtyæ-ën-a (bz.), x-рrtyæ-en-a (bq.) `{gada}uylapavs<br />

= gadanaylapi hqonia~; kvlevam daadastura, rom svanur<br />

gardamaval da brunvacvalebadsubieqtian gardauval zmneb-<br />

Si -ÄÍ- sufiqsis CarTva I SedegobiTSi (namyosrulSi) am<br />

formaTa semantikas safuZvlianad cvlis _ eqsperienciul<br />

mniSvnelobas Tan erTvis evidencialoba, kerZod, unaxaoba:<br />

11 qarTul saliteraturo enaSi awmyos formebisTvis preverbis<br />

darTvas mniSvnelovan movlenad miviCnevT da mwkrivadac<br />

gamovyofT! _ q. m.<br />

oden -a mawarmoebliani uzmniswino formebi warsuli moqmedebis<br />

Sedegs asaxaven awmyoSi da gulisxmoben, rom moqmedeba<br />

moxda (moqmedebas adgili hqonda) Tundac erTxel (aq<br />

arc permansiuloba da arc momentobrioba ar figurirebs)<br />

da es movlena mTqmelisTvis percefciis donezea cnobili<br />

[petres RvaSр leRæ Cuxíma _ „petres jixvis xorci uWamia<br />

(=naWami aqvs)~] xolo -ÄÍ-iani monacemebi calsaxad iribevidencialuria<br />

da maTi gamoyeneba mxolod gadmocemiT miRebuli<br />

(an inferenciuli) informaciisTvis aris SesaZlebeli;<br />

amasTan, usufuqso (resp. oden -a’sufiqsian) formebTan<br />

SedarebiT, statikuri SedegiT semantikurad ufro metad<br />

namyosken aris gadaweuli. Aamave dros, pirvelTagan gansxvavebiT,<br />

upirobod, organulad Seicaven `Turme~-s gagebas,<br />

unaxaobas da verafriT gamoxataven dadasturebul,<br />

`idealur codnas~ (usufiqso uzmniswino formebiT evidencialobis<br />

gamoxatva mxolod aRweriTad an leqsikuri sa-<br />

Sualebebis daxmarebiT aris SesaZlebebli); Sdr.<br />

eqsperienciuli pirdapirevidencialuri teqsti (wyaro<br />

_ percefcia):<br />

al zurкls xæрО æÏÓðÒ áÏÛáÁÀ (bz.) /al zurals<br />

obрS osрr xoSxba (bq.) _ `am qals bevri Coxa {Se}ukeravs<br />

(=aqvs nakeri)~.<br />

naulрds miCa lirdeisga obрS jim xoma (bq.) _ `naulads<br />

Tavisi cxovrebis manZilze (`cxovrebaSi~) bevri marili<br />

uWamia (=aqvs naWami)~.<br />

a) iribevidencialuri teqsti `sxvaTa sityvis~<br />

konstruqciiTa da nawilakiT (wyaro _ gadmocemiToba):<br />

АЛ ÆÖÒкЛÓ ÏÓðÒ ÒÏØæì áÏÛáÁÀ (bz.) _ `am qals Coxebic<br />

ukeravso~;<br />

b) `Turme~ nawilakiT (wyaro: gadmocemiToba;<br />

inferencia):<br />

АЛ ÆÖÒÀЛÓ ÄÓÍðÒÉ ÏÓðÒÉ áÏÛáÁÀ (bq.) _ `am qals Turme<br />

Coxac {Se}ukeravs~.<br />

g)Eevidencialoba, organuli (upreverbo, -en-a‘su-<br />

69

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!