fwjefodjbmpcjt!lbufhpsjb! twbovs!fobTj
fwjefodjbmpcjt!lbufhpsjb! twbovs!fobTj
fwjefodjbmpcjt!lbufhpsjb! twbovs!fobTj
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
68<br />
áÀ×Ò-ëÍ-À / áÀË×ÀÒ-ëÍ-À (bz.), áÀË×ÀÒ-ÄÍ-À (bq.) `hfarebia~,<br />
áÀ×Ò-ëÍ-óÍ / áÀË×ÀÒ-ÄÍ-óÍ (bz.), áÀË×ÀÒ-ÄÍ-ÀÍ (bq.) `hfareboda~.<br />
`msgavsi movlena qarTulSic SeiniSneba. romelia ufro<br />
Zveli: hgonia Tu hgonebia, áðÌÈØæÀ Tu áðÌÈØæ-ëÍ-À, amis<br />
ganxilvas aq ar SevudgebiT, orive namyousrulia da adrindeli<br />
pirveli formebi unda iyoso~ _ aRniSnavs v. Tofuria<br />
(Tofuria 1967: 176).<br />
a. onianis azriT, radganac I TurmeobiTis (resp. I SedegobiTi)<br />
mawarmoebeli aseT formebSic aris -À, amitom<br />
-ëÍ, -ÄÍ mwkrivis niSani ki araa, aramed fuZis erT-erTi variantis<br />
kuTvnileba (oniani 1998: 203).<br />
Cven vfiqrobT, rom aRniSnuli elementi mainc sufiqsia,<br />
gaCenili mas Semdeg, rac statikurma awmyom, rogorc n.<br />
naTaZe aRniSnavs, `mniSvnelobis evoluciis Sedegad, `Turmes~<br />
gageba SeiZina~, Tumca, misive azriT, faqtma `asaxva<br />
ver pova formaSi romelime mawarmoeblis saxiT, Tu ar CavTvliT,<br />
erTi mxriv, preverbis darTvas samsave qarTvelur<br />
enaSi, rac arsebiTi ar aris 11 , da, meore mxriv, sxvaobas<br />
qcevis aRniSvnaSi svanurSi, rac agreTve fuZes ar exeba~<br />
(naTaZe 1955: 98).<br />
amasTan, brunvacvalebadsubieqtiani zmnebis -en- afiqsian<br />
I SedegobiTis formebSi anlautic gansxvavebulia _<br />
sasxviso qcevis -o-‘s nacvlad -a- gvaqvs, savaraudod, saarviso<br />
qcevisa: x-o-rtyæ-a `{gada}uylapavs = gadanaylapi<br />
aqvs~ _ x-a-rtyæ-ën-a (bz.), x-рrtyæ-en-a (bq.) `{gada}uylapavs<br />
= gadanaylapi hqonia~; kvlevam daadastura, rom svanur<br />
gardamaval da brunvacvalebadsubieqtian gardauval zmneb-<br />
Si -ÄÍ- sufiqsis CarTva I SedegobiTSi (namyosrulSi) am<br />
formaTa semantikas safuZvlianad cvlis _ eqsperienciul<br />
mniSvnelobas Tan erTvis evidencialoba, kerZod, unaxaoba:<br />
11 qarTul saliteraturo enaSi awmyos formebisTvis preverbis<br />
darTvas mniSvnelovan movlenad miviCnevT da mwkrivadac<br />
gamovyofT! _ q. m.<br />
oden -a mawarmoebliani uzmniswino formebi warsuli moqmedebis<br />
Sedegs asaxaven awmyoSi da gulisxmoben, rom moqmedeba<br />
moxda (moqmedebas adgili hqonda) Tundac erTxel (aq<br />
arc permansiuloba da arc momentobrioba ar figurirebs)<br />
da es movlena mTqmelisTvis percefciis donezea cnobili<br />
[petres RvaSр leRæ Cuxíma _ „petres jixvis xorci uWamia<br />
(=naWami aqvs)~] xolo -ÄÍ-iani monacemebi calsaxad iribevidencialuria<br />
da maTi gamoyeneba mxolod gadmocemiT miRebuli<br />
(an inferenciuli) informaciisTvis aris SesaZlebeli;<br />
amasTan, usufuqso (resp. oden -a’sufiqsian) formebTan<br />
SedarebiT, statikuri SedegiT semantikurad ufro metad<br />
namyosken aris gadaweuli. Aamave dros, pirvelTagan gansxvavebiT,<br />
upirobod, organulad Seicaven `Turme~-s gagebas,<br />
unaxaobas da verafriT gamoxataven dadasturebul,<br />
`idealur codnas~ (usufiqso uzmniswino formebiT evidencialobis<br />
gamoxatva mxolod aRweriTad an leqsikuri sa-<br />
Sualebebis daxmarebiT aris SesaZlebebli); Sdr.<br />
eqsperienciuli pirdapirevidencialuri teqsti (wyaro<br />
_ percefcia):<br />
al zurкls xæрО æÏÓðÒ áÏÛáÁÀ (bz.) /al zurals<br />
obрS osрr xoSxba (bq.) _ `am qals bevri Coxa {Se}ukeravs<br />
(=aqvs nakeri)~.<br />
naulрds miCa lirdeisga obрS jim xoma (bq.) _ `naulads<br />
Tavisi cxovrebis manZilze (`cxovrebaSi~) bevri marili<br />
uWamia (=aqvs naWami)~.<br />
a) iribevidencialuri teqsti `sxvaTa sityvis~<br />
konstruqciiTa da nawilakiT (wyaro _ gadmocemiToba):<br />
АЛ ÆÖÒкЛÓ ÏÓðÒ ÒÏØæì áÏÛáÁÀ (bz.) _ `am qals Coxebic<br />
ukeravso~;<br />
b) `Turme~ nawilakiT (wyaro: gadmocemiToba;<br />
inferencia):<br />
АЛ ÆÖÒÀЛÓ ÄÓÍðÒÉ ÏÓðÒÉ áÏÛáÁÀ (bq.) _ `am qals Turme<br />
Coxac {Se}ukeravs~.<br />
g)Eevidencialoba, organuli (upreverbo, -en-a‘su-<br />
69