vocavolario italiano-friulano - Gotart Mitri
vocavolario italiano-friulano - Gotart Mitri
vocavolario italiano-friulano - Gotart Mitri
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
acuto<br />
ûfs.<br />
adagiato agg pognet, sentât, distirât.<br />
adagio avv adasi, a planc, planc, plancuç: vai<br />
avanti ~ , va indenant a planc adagio ~, a<br />
biel biel, a pas a pas, (a) planc (a) planc,<br />
gjangjant, pas a pas # sm (proverbio, sentenza)<br />
pro vierb, sproc, detule (f): secondo un<br />
antico ~ , daûr di un vieri sproc.<br />
adamantino agg diamantin.<br />
adamo noprm Adam il pomo di ~ , il grop, il<br />
miluç dal cuel; venire dalla costola di ~ , jessi<br />
fi di Adam.<br />
adamitico agg adamitic in co stume ~ , nût,<br />
crot.<br />
adattamento sm 1 adatament: devi avere spirito<br />
di ~ , tu âs di vê spirt di adatament 2 (rielaborazione)<br />
rangjade (sf): si tratta di un ~ teatrale,<br />
si trate di une rangjade teatrâl.<br />
adattare vtr 1 adatâ, justâ: adatta la cravatta con<br />
la camicia, al adate la golarine cul vistît 2<br />
(adeguare) rangjâ: è adattato alle sue esigenze,<br />
al è rangjât daûr da lis sôs esigjencis 3 (sistemare)<br />
regolâ.<br />
adattarsi vrifl 1 adatâsi, lâ a plomp: la piastrella<br />
si adatta benissimo, la piastrele e va a plomp<br />
2 (abituarsi) abituâsi, usâsi: si è adattato al<br />
clima, si è abituât al clime 3 (di colore) ~<br />
bene, sen tâsi ben; ~ alla per fezione, lâ di cane.<br />
adatto agg 1 adat, just: non è il momento ~ , nol<br />
è il moment just 2 (idoneo, capace) abil: è ~<br />
per quel posto, al è adat par chel puest 3 (apposito)<br />
di pueste, just: ~ per vedere lontano,<br />
di pueste par viodi lontan essere ~ , confâsi,<br />
lâ a plomp; ren dere ~ , adatâ.<br />
addebitare vtr debitâ, contizâ: addebitano sempre<br />
le spese di spedizione, a debitin simpri lis<br />
spesis di spedizion ~ la responsabilità, dâ<br />
la responsabilitât.<br />
addebito sm debitament.<br />
addensare vtr 1 impenzî, infissî: devi ~ di più<br />
questa salsa, tu âs di impenzî di plui cheste<br />
cuince 2 (ammucchiare) ingrumâ: non addensate<br />
tutte le carte sul tavolo, no stait a ingrumâ<br />
dutis lis cjartis su la taule.<br />
addensarsi vrifl 1 impenzîsi, infissîsi, fumatâ; si<br />
ad densa la nebbia, al fumatee 2 (di persone)<br />
folcjâsi, intropâsi: i clienti si addensarono alla<br />
porta del negozio, i clients si folcjarin su la<br />
17<br />
puarte de buteghe 3 (di nuvole) ingropâsi.<br />
addentare vtr muardi: addenta un pezzo di pane,<br />
al muart un toc di pan.<br />
addentellato sm (collegamento) conession (f),<br />
colegament: non c’è ~ tra i fatti, no je conession<br />
tra i fats.<br />
addentrarsi vpron 1 jentrâ, pene trâ: aveva paura<br />
ad ~ , al veve pôre di jentrâ 2 (fig)<br />
sprofon dâsi: mi piace addentrarmi nei misteri,<br />
mi plâs sprofondâmi tai misteris.<br />
addentro avv indentri, insot: non è andato ~<br />
nella indagine, nol è lât insot te indagjine #<br />
avvinv informât, espert: non è molto ~ in<br />
faccende di informatica, nol è tant espert in<br />
cjossis di informatiche.<br />
addestramento sm inscuela ment.<br />
addestrare vtr ins cuelâ, sfrancjâ, tirâ sù, industriâ:<br />
ti hanno addestrato bene, ti àn inscuelât<br />
ben.<br />
addestrarsi vrifl sfrancjâsi, industriâsi: si è addestrato<br />
a guidare l’auto, si è sfrancjât tal vuidâ<br />
la machine.<br />
addestratore sm inscueladôr.<br />
addetto agg 1 sorestant: fa la segretaria addetta<br />
alle pubbliche relazioni, e je segretarie sorestant<br />
par lis relazions publichis 2 (cose o<br />
animali) destinât, doprât: vagoni addetti al<br />
trasporto di animali, vagons doprâts pal traspuart<br />
di animâi # sm (persona incaricata)<br />
impleât; (specialista) espert, specialist: riunione<br />
solo per gli addetti ai lavori, riunion<br />
dome pai esperts ingresso vietato ai non<br />
addetti ai lavori, improibît jentrâ ai estranis<br />
al lavôr.<br />
addì avv il, ai: ~ 1 gennaio, il prin di Zenâr; ~ 17<br />
luglio 1944 ai 17 di Jugn dal 1944.<br />
addiaccio sm 1 (recinto senza riparo per bestiame)<br />
berge (f), tamar all’ ~ (senza riparo,<br />
all’aria aperta) a viert, sot dal cîl aviert.<br />
addietro avv 1 (di luogo) daûr, indaûr: è rimasto<br />
~ , al è restât indaûr 2 (di tempo) za, za fa:<br />
due mesi ~ , doi mês indaûr giorni ~ , za fa<br />
dîs, altredì; per l’ ~ , tal passât; tempo addietro,<br />
za timp.<br />
addio inter 1 adiu, mandi, marcomandi, cungjò,<br />
bon dì bon an: ~ a tutti, cungjò a ducj;<br />
~ per sempre, cungjò par simpri 2 (arrivederci)<br />
a bon riviodisi # sm mandi, cumiât: serata<br />
d’ ~ , serade di cumiât ~ al celibato,