vocavolario italiano-friulano - Gotart Mitri
vocavolario italiano-friulano - Gotart Mitri
vocavolario italiano-friulano - Gotart Mitri
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
un discognossût 2 (strada) segnâ 3 (levando<br />
un coperchio) distaponâ 4 (le danze, ecc) screâ:<br />
la nonna ha aperto le danze, la none e à screât<br />
il bal 5 (un compasso) slavrâ 6 (un negozio,<br />
ecc) im plantâ, meti sù: aprirò un negozio in<br />
città, o metarai sù une buteghe in citât 7 (le<br />
orecchie) spiçâ: apri bene le orecchie, spice ben<br />
lis orelis 8 (un pacco) disvuluçâ: posso ~ il<br />
pacco?, puedio disvuluçâ il pac? 9 (un capo di<br />
vestiario) disbotonâ: se fa caldo, apriti la camicia,<br />
se al è cjalt, disbotoniti la cjamese 10<br />
(un discorso) tacâ: aprì il discorso con un aneddoto,<br />
al tacà il discors cuntun anedot 11 (un<br />
elettrodomestico) impiâ, tacâ: apri la radio,<br />
impie la radio ~ il fuoco, fâ fûc.<br />
aprirsi vrifl 1 vierzisi, spa lancâsi: la porta si è<br />
aperta, la puarte si è vierte 2 (sbocciare) spanî:<br />
con il sole i fiori si aprono, cul soreli i flôrs a<br />
spanissin 3 (di nubi) taçâsi: adesso il cielo si è<br />
aperto, cumò il cîl si è taçât 4 (confidarsi) disbotonâsi,<br />
dismolâsi, smolâsi, vierzisi: preferisce<br />
aprirsi con sua madre, e à miôr dismolâsdi<br />
cun sô mari 5 (di terra) spacâsi: col secco la<br />
terra si è aperta, cul sut la tiere si è spacade 6<br />
(prospettarsi) intaiâsi: con l’anno nuovo si<br />
aprono belle prospettive, cul an gnûf si intain<br />
bielis prospetivis 7 (di spazio) spalancâsi,<br />
vierzisi: dopo il passo, una bella vallata si apre<br />
davanti agli occhi, dopo dal pas, une biele<br />
valade si spalanche denant dai voi apriti<br />
Cielo!, che Diu nus vuardi!.<br />
apriscatole sminv vierçscjatis.<br />
aquario sm (astr) acuari.<br />
aquila sf acuile l’~ bicipite, l’acuile cun doi<br />
becs; vista d’~ , voli (m) di catôr.<br />
aquilegia sf (bot) acuilee, lovarie.<br />
aquileiese aggsm aquileiês.<br />
aquilino agg acuilin.<br />
aquilone sm 1 (vento del nord) acuilon, buere<br />
(f), tramontan 2 (balocco) bandiere (f), codebuie<br />
(f), dragon: è bello far volare gli aquiloni,<br />
al è biel fâ svolâ i dragons.<br />
aquilotto sm acuilot.<br />
ara sf altâr (m).<br />
arabescare vtr arabescâ, rabescâ.<br />
arabesco sm arabesc, rabesc.<br />
arabico agg arabic.<br />
arabo aggsm arabic, arap parlare ~ , fevelâ<br />
turc.<br />
arachide sf (bot) bagjigji, pistac (m) di tiere.<br />
aragosta sf aragoste<br />
araldico agg araldic.<br />
aranceto sm narançâr.<br />
arancia sf naranç (m), narant (m) spremuta di<br />
~ , struc di naranç.<br />
aranciata sf narançade.<br />
aranciato agg narancin.<br />
arancio agg naranç # sm 1 (bot) naranç 2 (frutto)<br />
naranç fiori d’~ in vista?, gnocis in viste?.<br />
arancione aggsm narancin.<br />
arare vtr arâ, disarâ, rompi ~ il mare, lavorâ<br />
dibant; ~ in su e in giù, balinâ, ramenâsi.<br />
arativo aggsm aratîf.<br />
aratore sm aradôr, vuarzenâr.<br />
aratro sm 1 (a un’ala) vuarzine (f) 2 (a due ali)<br />
vuarzinon avan treno dell’~ , cjarudiel; ~<br />
bivomere reversibile, biversôr reversibil.<br />
aratura sf aradure.<br />
arazzo sm (tessuto artistico) araç, damasc.<br />
arbitraggio sm 1 arbitragjo 2 (dir) comande<br />
(f).<br />
arbitrare vtr arbitrâ: di solito arbitra bene, pal<br />
solit al arbitre ben ~ contro versie, justâ<br />
clotiis.<br />
arbitrario agg arbitrari.<br />
arbitrato sm arbitrât: hanno affidato la lite a un<br />
~ , a àn fidât la barufe a un arbitrât.<br />
arbitrio sm arbitri, abûs: è stato un ~ da parte<br />
tua, al è stât un abûs de bande tô.<br />
arbitro sm 1 arbitri: è considerato un ~ bravo, al<br />
è calcolât un arbitri brâf 2 (protagonista, padrone)<br />
paron, arbitri: sei tu l’~ delle tue azioni,<br />
tu sês tu paron des tôs azions.<br />
arborato agg (raro) arborât.<br />
arboreto sm arborade (f).<br />
arboscello sm arbussit.<br />
arbusto sm arbussìt, sterp.<br />
arca sf arcje, casse l’~ di Noè, l’Arcje di Noè;<br />
l’~ dell’alleanza, l’arcje de aleance; essere un’~<br />
di scienza, vê il cjâf tant che un poç.<br />
arcadia sf arcadie.<br />
arcadico agg arcadic.<br />
arcaico agg arcaic, anticuari.<br />
arcaismo sm arcaisim.<br />
arcangelo sm arcagnul l’arcangelo Gabriele,<br />
l’arcagnul Gabriêl.<br />
arcano agg mistereôs: adoperava parole arcane, al<br />
62 62