Belgisch global change onderzoek 1990-2002 - Federaal ...
Belgisch global change onderzoek 1990-2002 - Federaal ...
Belgisch global change onderzoek 1990-2002 - Federaal ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
schadelijk voor alle levende wezens. Vanwege<br />
zijn oxiderende capaciteit tast ozon de<br />
luchtwegen aan, vooral bij kinderen en ouderen,<br />
maar ook bij volwassenen die last van astma<br />
hebben. Ozon veroorzaakt tevens schade aan<br />
landbouwgewassen, bossen, ecosystemen<br />
en zelfs aan materialen zoals rubber en<br />
verf. Bovendien is troposferisch ozon een<br />
broeikasgas: het absorbeert de warmtestralen<br />
die het aardoppervlak verlaten. Daarom draagt<br />
troposferisch ozon sterk bij tot de opwarming<br />
van de aarde.<br />
We beschikken over steeds meer<br />
aanwijzingen dat het ozongehalte aan de grond<br />
in hooggeïndustrialiseerde gebieden toeneemt.<br />
Toch wordt ozon niet rechtstreeks door<br />
menselijke activiteiten voortgebracht, maar wel<br />
door een reeks chemische processen waarbij<br />
verontreinigende uitstootgassen van transport<br />
en industrie, alsook substanties afkomstig van<br />
natuurlijke processen, een cruciale rol spelen.<br />
Onder meer stikstofoxiden (NO x = NO + NO 2 )<br />
en vluchtige organische stoffen (ook wel VOS<br />
genoemd) zoals alkenen, aromaten en terpenen,<br />
zijn belangrijk in de complexe chemie van het<br />
troposferische ozon. Sommige van die stoffen<br />
worden door de mens geproduceerd, terwijl<br />
andere uit natuurlijke processen vrijkomen.<br />
De vorming van ozon treedt vooral bij<br />
hoge temperaturen en veel zonlicht op, vooral<br />
op warme zomerdagen dus. De troposferische<br />
ozonchemie is echter complex, een overzicht<br />
ervan vindt u in bijgaande figuur. Die chemie van<br />
de troposferische ozonvorming en -afbraak wordt<br />
zeker nog niet tot in al zijn finesses begrepen.<br />
Er zijn mogelijk wel honderden bestanddelen,<br />
chemische reacties en uitwisselingsprocessen<br />
die er deel van uitmaken, waarvan we slechts<br />
nog maar een klein aantal kennen. We kunnen<br />
dan ook spreken van een echte gordiaanse<br />
knoop.<br />
Veranderingen in de atmosfeer 1<br />
VOS<br />
Algemeen schema van ozonvorming en oxidatie van<br />
vluchtige organische stoffen (VOS) in de troposfeer.<br />
(J.F. Muller, BIRA; J. Peeters, KULeuven-PAC).<br />
Fundamentele inzichten over de<br />
eigenschappen van gassen en hun<br />
onderlinge interacties vormen de basis<br />
voor een correcte interpretatie van<br />
meer praktisch gericht atmosferisch<br />
<strong>onderzoek</strong>. Zonder die fundamentele<br />
kennis zijn de meetresultaten over de<br />
samenstelling van de atmosfeer immers<br />
van weinig waarde. De afgelopen tien<br />
jaar hebben <strong>Belgisch</strong>e <strong>onderzoek</strong>ers een<br />
belangrijke bijdrage geleverd aan deze<br />
fundamentele kennis. Zo onderzochten<br />
<strong>onderzoek</strong>ers van ULB-SPECAT en<br />
BIRA de absorptie en spectroscopische<br />
eigenschappen van talrijke gassen die in<br />
de atmosfeer aanwezig zijn. Onderzoekers<br />
van KULeuven-PAC hebben vooral<br />
de chemische reacties van natuurlijke<br />
VOS in de lagere atmosfeer bestudeerd.<br />
Ze hebben zich daarbij gericht op de<br />
reacties waarbij ozon wordt gevormd en<br />
afgebroken.<br />
Hoewel de gordiaanse knoop rond<br />
ozonvorming nog niet volledig is ontrafeld,<br />
kennen we er toch de belangrijkste drijvende<br />
kracht achter: de natuurlijke en antropogene<br />
uitstoot van stikstofoxiden (NO x ) en vluchtige<br />
organische stoffen (VOS). Die kennis heeft<br />
ertoe geleid dat er op verscheidene niveaus<br />
27
Change language