Belgisch global change onderzoek 1990-2002 - Federaal ...

84
vallen tezelfdertijd ook onder de gevolgen
ervan. Zo is het verlies aan biodiversiteit een
gevolg van deze globale veranderingen, maar
heeft het op zijn beurt weer invloed op de
ecosysteemfunctie en het landgebruik.
Niet alleen zijn gevolgen soms oorzaken
en omgekeerd, maar vaak zijn de gevolgen via
een terugkoppeling aan hun causale factoren
gerelateerd. Bodemrespiratie is hiervan een
voorbeeld. Daar het organische materiaal in
de bodem tweemaal zo veel koolstof dan de
atmosfeer bevat en er jaarlijks 10% van de
koolstof uit de bodem vrijkomt, kunnen kleine
veranderingen in de koolstofopslag in bodems
grote gevolgen voor de CO 2 -concentratie in
de atmosfeer hebben. Temperatuur beïnvloedt
namelijk de bodemrespiratie op een positieve
manier: hoe warmer, hoe hoger de graad van
respiratie. Door die respiratie wordt koolstof
(C) uit de bodem aan zuurstof (O 2 ) gebonden,
waardoor ze als koolstofdioxide (CO 2 ) in de
atmosfeer vrijkomen. Dat zorgt voor een
versterking van het broeikaseffect, waardoor
de temperatuur verder zal toenemen en we in
een vicieuze cirkel kunnen terechtkomen.
Als gevolg van de klimaatwijziging
zullen we ook frequenter met extreme
weergebeurtenissen worden geconfronteerd.
Omdat ze het verlies van de plantensoorten
(die al het meest gevoelig zijn aan de uitersten
van het huidige klimaat) in de hand werken,
kunnen deze gebeurtenissen een decimering
van de ecosystemen teweegbrengen. Daarom
moet toekomstig onderzoek zich prioritair op
het robuust maken van ecosystemen richten.
Er zijn nieuwe beheersinstrumenten op basis
van de populatiedynamiek voor een beter
ecosysteembeheer ontwikkeld om zo het verlies
van soorten te beperken.
Modelberekeningen en atmosferische
observaties van de CO 2 -emissie en -opname
leren ons dat ongeveer 1/3 van de jaarlijkse
atmosferische CO 2 -emissie (afkomstig van de
verbranding van fossiele brandstoffen en van
ontbossing) door de terrestrische biosfeer terug
wordt opgenomen. Dit fenomeen voltrekt zich
voornamelijk in de bossen van de middelste
breedtegraden van het noordelijk halfrond.
Het beheer en gebruik van deze ecosystemen
heeft, met andere woorden, dus een belangrijke
impact op de broeikasgasconcentraties in de
atmosfeer. Er bestaan dan ook mogelijkheden
om via deze weg global change en de gevolgen
ervan in te dijken.
Invasieve soorten vormen een bijkomende
bedreiging van de biodiversiteit in ecosystemen.
Als gevolg van menselijke activiteiten zijn veel
van de natuurlijke verspreidingsbarrières
weggevallen en kunnen ook de minder mobiele
soorten een nieuwe en gunstige habitat
binnendringen. De economische schade van
invasieve soorten is enorm (oogstverliezen,
bestrijdingskosten), maar hun impact op
de (geringe) resterende natuur in onze
cultuurlandschappen is evenzeer belangrijk.
Of het nu om het verlies aan biodiversiteit
of de toegenomen concentratie aan
broeikasgassen gaat: steeds is de oorzaak
een combinatie van zowel antropogene als
natuurlijke factoren. Meestal zijn deze ook nog
van elkaar afhankelijk en zijn er talrijke terugko
ppelingsmechanismen.