Belgisch global change onderzoek 1990-2002 - Federaal ...

70
minder competitieve soorten voorkomen.
Het totaal aantal soorten in Belgische
graslandecosystemen kan bijgevolg
toenemen indien van een intensief naar
een extensief (wat nutriënteninput betreft)
exploitatiebeleid wordt overgestapt.
4.1.3 De ondergang van een soort voorspellen
en voorkomen
Onder de term ‘Global Change’ vallen niet alleen
alle mondiale fysische en biologische natuurlijke
veranderingen, maar ook deze die door de mens
zijn geïnduceerd. Natuurlijke veranderingen
verlopen meestal geleidelijk en vrij constant in de
tijd. Bovendien zijn ze nauwelijks beïnvloedbaar.
Antropogeen geïnduceerde veranderingen
verlopen meestal zeer snel en op lokale
schaal. Door hun algemeen voorkomen over
de gehele aarde kunnen ze echter een mondiaal
karakter krijgen. Deze antropogene impact op
biologische systemen valt, in tegenstelling tot
natuurlijke veranderingen, wel te reduceren
(zeker op lokale schaal).
De ontwikkeling van analytische modellen,
die de ecosysteem- of populatiefunctie
simuleren, laat toe om deze antropogene
impact in rekening te brengen en zo op
voorhand de effecten ervan op lange termijn te
voorspellen.
Habitatfragmentatie is een voorbeeld van
een zeer lokale antropogene component van
global change. De vernietiging en versnippering
van resthabitats zijn ingrijpende processen met
verstrekkende gevolgen voor populaties en
soorten. De effecten van deze antropogene
component vallen modelmatig te voorspellen
en ontwikkelingen kunnen lokaal gemakkelijk
worden bijgesteld.
Aan UCL-ECOL werd in dit kader de
‘Populatie Leefbaarheids Analyse’
ontwikkeld. Deze is in staat om de
reacties van moerasparelmoervlinder
populaties op verschillende scenario’s
te voorspellen. Deze vlinder komt
voornamelijk in (veen)moerassen voor,
zoals in de vallei van de Lienne (Lierneux,
België). Het was de bedoeling om in dit
gebied als beheersmaatregel runderen te
introduceren. Op basis van voorspellingen,
door de ‘Populatie Leefbaarheids Analyse’
gemaakt, werd de introductie tot bepaalde
gebieden beperkt. Zo werd voorkomen
dat heel de duizendknoopvegetatie zou
worden verorberd. Want aangezien
de duizendknoop een elementaire
schakel in de levenscyclus van de
moerasparelmoervlinder vormt, zou het
verdwijnen ervan desastreuze gevolgen
voor de vlinderpopulatie hebben (zie
figuur hiernaast).
Modellen en analyses als de ‘Populatie
Leefbaarheids Analyse’ geven onderzoekers en
beheerders de kans om te reageren voor het
te laat is. Een volgende stap in het proces is de
ontwikkeling van modellen die aan verschillende
landschapsvormen, regio’s en soortenreeksen
zijn aangepast. Zo worden de beheerders
voorzien van een instrument dat ze toelaat om
de effecten van verschillende beheersvormen te
evalueren alvorens ze worden toegepast.
4.2 Ecosystemen en de toename aan
broeikasgassen
4.2.1 Koolstofputten op het Belgische
vasteland
Koolstofuitwisselingen tussen de atmosfeer,
terrestrische systemen en de bodem worden
door de fotosynthese en respiratie van de
vegetatie op het land en de respiratie van
bodembewonende organismen gecontroleerd.
Toch zijn niet alle koolstofmoleculen in deze
circulatie betrokken: een deel wordt onder meer
in terrestrische ecosystemen opgeslagen. De