Belgisch global change onderzoek 1990-2002 - Federaal ...

78
4.3 Invloed op structuur, functie en
verspreiding van ecosystemen
4.3.1 De productiviteit van Belgische
graslanden
De toenemende atmosferische concentraties
van koolstofdioxide (CO 2 ) en de daarmee
gepaard gaande, mondiale temperatuurstijging,
hebben een duidelijke invloed op het
fotosyntheseproces en de respiratiesnelheid
van de vegetatie. Een groot deel van de
Belgische vegetatie bestaat uit graslanden
en ook deze zullen als gevolg van deze global
change effecten veranderen. Omwille van
het economische belang en de dominante
positie werden graslanden door verscheidene
onderzoeksgroepen als modelsysteem
uitgekozen.
Experimenten door UA-PLECO en
UGent-PP bewijzen dat een langdurige
blootstelling aan een verhoogd CO - 2
gehalte een invloed op de verschillende
grassoorten heeft. Verschillende
ecosysteemprocessen veranderen: de
fotosynthesesnelheid neemt toe, maar
het waterverbruik van de vegetatie neemt
af. Dit laatste wordt veroorzaakt door de
huidmondjes in het blad die zich als gevolg
van de hogere CO -concentratie meer
2
sluiten. De hogere koolstofaanvoer zorgt
bovendien voor dikkere bladeren en een
dichter bladerdek. De temperatuur speelt
voornamelijk in op biogeochemische
processen die een invloed op de
nutriëntenopname en groei hebben.
Het temperatuurseffect is moeilijker te
onderzoeken omdat temperatuursoptima
tussen plantensoorten verschillen. Zo
kan een temperatuurstoename in het
voorjaar een heilzame werking hebben,
terwijl dezelfde toename in de zomer voor
droogtestress zorgt. De productiviteit van
graslanden kan dan ook sterk wijzigen als
gevolg van een hogere temperatuur, en dit
zowel in positieve als in negatieve zin.
De invloed van de stijgende temperatuur
op de productiviteit van graslanden heeft
dan ook zijn invloed op de Belgische
landbouw. Die wordt positief in het voorjaar
(meer en snellere productie) beïnvloed,
maar dit effect wordt door de negatieve
invloed in de volle zomer overschaduwd.
En daar doet zich een probleem voor,
want de graslanden schieten nu reeds
in het zomerseizoen te kort in de
voedselvoorziening van de veestapel.
Dit effect wordt in de toekomst nog meer
uitgesproken als de CO -concentraties
2
verder blijven toenemen. Want alhoewel
de graslandproductie daardoor verhoogt,
heeft de geproduceerde biomassa een
lagere kwaliteit doordat het eiwitgehalte
daalt.
4.3.2 Beheersmaatregelen
Weinig maatregelen baten als reactie op een
toenemende temperatuur. Volgens sommige
onderzoekers zou een beperking van de
nutriëntentoevoer een goede maatregel kunnen
zijn. Dit zal immers de fotosynthesesnelheid doen
afnemen en daarmee ook de openingsgraad
van de huidmondjes verminderen. Zodoende
zal de transpiratiesnelheid en dus eveneens
de uitdroging verlagen, waardoor de vegetatie
minder temperatuurgevoelig wordt. Deze
maatregel zal echter het productieverlies (als
gevolg van de temperatuurverhoging) niet
kunnen voorkomen, aangezien een beperking
van de nutriëntentoevoer op zich al een
productiviteitsverlies met zich meebrengt. Alleen
de overschakeling op plantensoorten die beter
in een warmer klimaat gedijen, is een radicale
maatregel die eventueel uitkomst biedt.