Belgisch global change onderzoek 1990-2002 - Federaal ...

36
El Niño is in de oorspronkelijke betekenis
van het woord een warme zeestroming die
perodiek voorkomt langs de kusten van
Ecuador en Peru. El Niño betekent letterlijk
‘het Kerstkindje’, een naam die door de
Peruaanse vissers gegeven werd, omdat zij
om de 3 tot 7 jaar rond Kerstmis alle vis voor
de kust van Peru zagen verdwijnen.
Die toevoer van warm water verhindert
immers het opstijgen van koud water dat rijk
is aan voedingsstoffen, wat zich in normale
omstandigheden in die regio voordoet.
Tot in de jaren 1960-1970 werd dat fenomeen
als een zuiver regionaal verschijnsel
beschouwd.
Dat oceaanfenomeen houdt verband met
fluctuaties in de luchtdrukconfiguratie en in
de circulatie in het intertropische gedeelte
van de Indische en de Stille Oceaan, de
Zuidelijke Oscillatie genaamd. De combinatie
van die atmosferische fenomenen en
oceaanfenomenen wordt El Niño Zuidelijke
Oscillatie (ENSO) genoemd.
Bij het El Niño-fenomeen verzwakken
de steeds van oost naar west blazende
passaatwinden en wordt de equatoriale
tegenstroming versterkt. Dankzij die
afnemende wind die naar het westen blaast,
kunnen de warme oppervlaktewateren van
de Indonesische zone zich naar het oosten
verplaatsen waar zij de Peruviaanse wateren
bedekken. Dit fenomeen heeft een belangrijke
invloed op de wind, de temperatuur van het
zeeoppervlak en de neerslag in de tropische
toename van de luchtvochtigheid, waardoor er meer
water beschikbaar is voor neerslag. De frequentie
van periodes met hevige neerslag is gestegen in de
tweede helft van de 20 e eeuw. Ook het wolkendek
lijkt groter te zijn geworden.
De neerslagtoename is evenwel niet
Kader 8: El Niño, niet echt een kerstgeschenk
gebieden van de Stille Oceaan. Dat heeft
gevolgen voor het klimaat in de Stille Oceaan
en in talrijke andere regio’s in de wereld, wat
pas in de jaren 1960-1970 werd ontdekt. El
Niño veroorzaakt droogtes in Zuidoost-Afrika
en Noord-Brazilië, terwijl de westkust van
het Amerikaanse continent met overvloedige
regenval en overstromingen te kampen heeft.
Het jaar na El Niño volgt een La Niña waarbij
het oceaanwater kouder is dan normaal, met
tegenovergestelde gevolgen.
Ook in Oost-Afrika blijkt het klimaat door
ENSO te worden beïnvloed. Met behulp van
satellietbeelden bestuderen onderzoekers
of er abnormale regenval en plantengroei
is telkens als het ENSO-fenomeen zich
voordoet. Uit de eerste resultaten blijkt
dat een gebied ten noordwesten van het
Tanganyikameer en de Kivustreek in Congo
sterk door ENSO worden beïnvloed.
El Niño is geen tijdelijk fenomeen, maar
wel een fenomeen dat sinds eeuwen al zeer
regelmatig terugkeert. Die regelmaat blijkt
evenwel verstoord te zijn sinds de jaren
1970-1980, wat doet vermoeden dat het
broeikaseffect daarop een invloed heeft.
Het El Niño-verschijnsel in 1991-1992
veroorzaakte in Zuidelijk Afrika de ergste
droogtes van de afgelopen eeuw die bijna
100 miljoen mensen troffen. Tijdens El Niño
van 1997-1998 kampten Kenia, Soedan,
Oeganda en omliggende landen met hevige
overstromingen.
systematisch: vooral in Noord- Europa regent
het meer, in tegenstelling tot Oost-Azië. In het
Middellandse Zeebekken valt er zelfs minder
neerslag dan vroeger. Voor België (centraal gelegen
tussen Noord- en Zuid-Europa) lijkt er momenteel
weinig verandering te zijn (tenminste wat het