Belgisch global change onderzoek 1990-2002 - Federaal ...

38
schatten dat de ijskap in de laatste 30 tot
40 jaar 1,3 meter dunner is geworden
en dat er jaarlijks 25.000 km2 minder
wateroppervlak door noordpoolijs wordt
bedekt. Die jaarlijkse inkrimping is gelijk
aan de totale oppervlakte van België.
Het staat evenwel nog niet definitief vast
of die veranderingen enkel het gevolg zijn van
natuurlijke fluctuaties dan wel van menselijke
activiteiten.
2.2 Anders dan vroeger?
2.2.1 Hoe weten zonder meten?
Om na te gaan of de opwarming in de 20e eeuw uitzonderlijk is, moet ze getoetst
worden aan een langetermijnvariabiliteit.
Dit houdt in dat de paleoklimaten moeten
worden bestudeerd. Vandaag zijn er talrijke
instrumenten beschikbaar om de temperatuur,
de neerslag, de samenstelling van de atmosfeer
enz. te meten, wat natuurlijk niet altijd het geval
is geweest. Alleen over de laatste 100 tot 150
jaar bestaan er systematische klimaatgegevens.
Voor de periode daarvoor moet worden
teruggegrepen naar ‘natuurlijke archieven’ zoals
ijskernen, mariene of meersedimenten, die een
reconstructie van variabelen zoals temperatuur,
neerslag enz. mogelijk maken dankzij kalibraties
ten opzichte van instrumentele waarnemingen
(zie Kader 9).
Onder meer onderzoekers van ULB-
GLACIOL zijn bij de klimaatreconstructie
op basis van ijskernen betrokken.
Onderzoekers van het CALMARS-team
(KBIN, KMMA, ULB-BIOMAR, VUB-
ANCH, UA-EFB) bestuderen in de Noord-
Atlantische Oceaan en de Caraïben de
sedimentatie van mariene kalkachtige
skeletten (sclerosponzen, tweekleppigen
en stekelhuidigen). Die skeletten geven
een indicatie van de ontwikkeling van
het klimaat. Ook onderzoekers van het
LAQUAN-team (UGent-PAE, ULg-URAP)
bestuderen de geschiedenis van het
klimaat aan de hand van sedimenten van
microfossielen.
2.2.2 De afgelopen 1.000 jaar
De omvang van de huidige klimaatveranderingen
wordt pas echt duidelijk door een
temperatuurreconstructie in het noordelijk
halfrond tijdens het laatste millennium (zie
figuur hieronder).
Afwijkingen van de temperatuur (°C) ten opzichte van
het gemiddelde tussen 1961 en 1990
Gegevens verkregen met thermometers (zwart) en waarnemingen
op basis van boomringen, koralen, ijskernen, alsmede van
historische bronnen (donker grijs)
Reconstructie van de temperatuur in het noordelijk
halfrond tussen 1000 en 1999. (IPCC-TAR - Climate
Change 2001: The Scientific Basis).
Uit schattingen van de gemiddelde
oppervlaktemperatuur in het noordelijk halfrond
blijkt dat het in het begin van het tweede millennium
relatief warm was, terwijl het op het einde van de
dertiende eeuw geleidelijk afkoelde. Die koude
periode, ook wel ‘kleine ijstijd’ genaamd, eindigde
in de 19e eeuw en werd gevolgd door een zeer
sterke temperatuurstijging in de 20e eeuw. Op
wereldschaal is die laatste temperatuurstijging
waarschijnlijk de snelste en de belangrijkste van
het afgelopen millennium.
2.2.3 Zeeniveau
In een tijdschaal van 10.000 tot 100.000 jaar
is ook het zeeniveau op en neer gegaan, met
Jaar