Belgisch global change onderzoek 1990-2002 - Federaal ...

verdamping van water uit plant en bodem),
wat consequenties voor de vegetatie en de
landbouwproductie heeft.
Simulaties met het EPIC-GRID model
tonen aan dat met een stijgende temperatuur
de evapotranspiratie in het voorjaar door de
vroegere ontwikkeling van de gewassen zal
toenemen. Maar in de zomer zal ze, als gevolg
van waterstress en het vroeger rijp zijn van
de oogst, afnemen. Door de verhoging van
het CO 2 -gehalte zal de landbouwproductie
meestal toenemen, afhankelijk van het gewas
en de beschikbaarheid van grondwater. Een
vermindering van neerslag in de zomer maakt dat
gevoelige gewassen moeten worden geïrrigeerd.
Het watertekort, in combinatie met een afname
van de bodemvochtigheid, beïnvloedt de
productiviteit van graslanden en zorgt hierdoor
voor een beperkter voedselaanbod voor het
vee. De toegankelijkheid van het land wordt
door een hogere bodemvochtigheid in het
voorjaar negatief beïnvloed.
4.4.4 Veranderingen in moerasgebieden
Door de vrijwel permanente aanwezigheid van
water boven het maaiveld speelt de hydrologie in
moerasgebieden een centrale rol. In de volledig
verzadigde bodem worden biogeochemische
processen door de aanwezigheid van water
gedomineerd. Toch is deze bodemchemie
dynamischer dan eerst werd aangenomen. Zo
zakt de watertafel in de droge zomermaanden,
waardoor een deel van het bodemoppervlak
droog komt te liggen en aan de lucht wordt
blootgesteld. De chemische processen die zich
dan manifesteren, veroorzaken een verzuring
van de bodem. Global change versterkt dit
fenomeen.
Onderzoekers van UA-ECOBE voerden een
internationaal onderzoeksproject uit in de
Belgische provincies Brabant (Torfbroek)
en Luxemburg (Marais de Vance), alsook
Global change in ecosystemen
in Groot-Brittannië (Buxton Heath). Dit
bracht meer klaarheid in de veranderingen
die in de moerasbodem plaatsvinden. De
experimenten toonden aan dat, bij een
afnemende hoeveelheid bodemwater, de
zuurtegraad (pH) daalt en de concentraties
2- 2+ aan sulfaat- (SO ), magnesium- (Mg )
4
en calcium- (Ca 2+ ) ionen toenamen.
Aangezien de hoeveelheid ijzer (Fe),
aluminium (Al) en chloor (Cl) nagenoeg
2-
constant bleef, was de toename aan SO4 -, Mg2+ - en Ca2+ -ionen niet te wijten aan
een zuiver concentratie-effect als gevolg
van verdamping van de watermoleculen.
Deze hogere concentraties vloeien eerder
voort uit de toegenomen zuurtegraad, wat
o.a. de oplosbaarheid van kationen doet
stijgen. Dit proces leidt op termijn tot een
verarming aan nutriënten (zie Kader 13).
4.5 Drijfveren achter
ecosysteemveranderingen
4.5.1 Initiële condities, drijfveren en feedback
De veranderingen in terrestrische
ecosystemen worden door een complexe
combinatie van sociaal-economische en
biofysische factoren veroorzaakt. In de
afgelopen decennia vormden de veranderingen
in het landgebruik de belangrijkste
bedreiging voor habitats en de soorten die
erin voorkwamen, alsook voor de bodem,
waterstromen en de kwetsbaarheid van
ecosystemen en bevolkingsgroepen. Deze
factoren spelen niet enkel in op de veerkracht
van terrestrische ecosystemen, maar vormen
ook een medium waarlangs verschillende
antropogene reacties plaatsvinden.
In deze ketting van veranderingen in
ecosystemen onderscheiden zich steeds drie
groepen van factoren. Om veranderingen
te detecteren, dienen de interacties tussen
deze groepen te zijn gekend. Allereerst zijn
4
81