Belgisch global change onderzoek 1990-2002 - Federaal ...

De rol van oceanen in global change
organisch gebonden koolstof in diepere
waterlagen. Tevens is men door 10-jaar
lange oceanografische metingen en het
opstellen van modellen (VUB-ANCH,
ULB-ESA, ULg-OCEANCHEM, UCL-
ASTR, KMMA) heel wat over de rol van
oceanen rond Antarctica als koolstofput
te weten gekomen.
3.3.5 Belang van de chemische pomp
Tot nu toe was er in het onderzoek naar
de koolstofcyclus weinig aandacht voor de
anorganische koolstofcyclus. Veruit de meeste
aandacht ging naar de organische koolstofcyclus.
Toch is de koolstof die in calciumcarbonaat
(CaCO 3 ) is gebonden, een belangrijke speler
in de globale koolstofcyclus. Kalkgesteente op
het land is immers gevoelig voor erosie en lost
- in regenwater op tot bicarbonaat- (HCO ) en 3
calcium- (Ca2+ ) ionen. Deze komen uiteindelijk
in de zeeën en de oceanen terecht aan een
wereldwijde rato van maximaal 390 Mt koolstof
per jaar. Om de chemische samenstelling van de
oceanen te behouden, zal de ene helft van deze
koolstof als CaCO 3 neerslaan en de andere als
CO 2 in de atmosfeer opgaan.
Coccolieten zijn een belangrijke groep
van algen die een kalkskelet aanmaken. Ze zijn
bijvoorbeeld het meest dominante species in
de Golf van Biskaje. Per m 2 wateroppervlakte
kunnen zij tot 100 g koolstof per jaar tot CaCO 3
omzetten. Toch wordt slechts een klein deel
van dat kalkgebonden koolstof ook op de
bodem afgezet en begraven. Een groot deel
wordt wellicht in calcium- en bicarbonaationen
opnieuw opgelost.
Koraalriffen zijn de voornaamste
producenten van calciumcarbonaat.
Naar schatting fixeren ze wereldwijd 100
miljoen ton koolstof per jaar. Maar omdat
ze door algen met een relatief actief
koolstofmetabolisme worden opgebouwd,
is het vaak moeilijk om hun netto-effect
op de CO 2 -balans te berekenen. Volgens
onderzoek dat door ULg-OCEANCHEM
werd uitgevoerd, zijn koraalriffen eerder
een bron van CO 2 die nog wordt versterkt
bij een toenemende atmosferische CO 2 -
concentratie. Alleen in een voedselrijk
(eutroof) milieu zouden koraalriffen een
functie als koolstofput vervullen.
Onderstaande figuur geeft een voorlopige
globale balans weer van de fluxen die verbonden
zijn aan de chemische pomp. Deze toont aan
2- dat het neerslaan van carbonaat (CO ) in 3
oppervlaktewateren, het terug oplossen ervan
in diepere waterlagen en de sedimentatie op de
bodem een efficiënte koolstofpomp vormen die,
die zoals de biologische pomp, verantwoordelijk
is voor een verticale flux van koolstof.
ATMOSFEER
biogeen carbonaat
sedimentatie
calciumcarbonaat
depositie
sedimenten
begraving
precipitatie
oplossing
oplossing
Voorlopige globale cyclus van calciumcarbonaat
(CaCO 3 ) in het mariene systeem (alle fluxen zijn
in miljoen ton koolstof -C- per jaar aangegeven).
(R. Wollast, ULB-OCEAN).
Uit deze figuur valt op te maken dat
de oceaan op dit ogenblik geen systeem in
evenwicht is: er is een overmaat aan carbonaat
dat wordt afgezet ten opzichte van de input
uit rivieren. Toch vormt deze afzetting geen
additionele koolstofput voor CO 2 omdat de
3
59