Belgisch global change onderzoek 1990-2002 - Federaal ...

a) Temperatuur Indicatoren
OCEAAN LAND
OCEAAN
LAGERE STRATOSFEER
*** Temperatuur van het zeeoppervlak: toename
van 0.4 tot 0.7°C sinds het einde van de
19 e eeuw
* Sinds 1950: een toename van 0.04°C per
decennium van de globale warmte inhoud van
de oceaan (tot 300 m diepte)
** Lagere stratosfeer: 0,5 tot 2,5 °C afname sinds 1979
TROPOSFEER Bovenaan * Een kleine of geen verandering sinds 1979
Onderaan en midden
** 0.0 tot 0.2°C toename sinds 1979 - satellieten en ballonnen
* 0.2 tot 0.4°C toename sinds ongeveer 1960
NABIJ HET OPPERVLAK
** Sneeuwbedekking op het noordelijk halfrond in de lente: sinds
1987 10% minder dan het gemiddelde van 1966-1986
* In het noordelijke halfrond was het decennium 1990-2000
waarschijnlijk het warmste van het voorbije millennium, met
1998 als warmste jaar
** Temperatuur van het zeeoppervlak: toename van 0.4 tot
0.7°C sinds het einde van de 19 e eeuw
Waarschijnlijkheid:
Schema van waargenomen variaties bij diverse
temperatuurindicatoren. (IPCC-TAR - Climate Change
2001: The Scientific Basis).
De sterkste temperatuurstijgingen sinds
de 19 e eeuw vonden in twee perioden plaats,
met name tussen 1910 en 1945 en vanaf
1976. Zoals uit de volgende figuur blijkt, steeg
de temperatuur vanaf 1976 met 0,15 °C per
decennium. De tot nu toe hoogste gemiddelde
temperatuur werd in 1997-1998 gemeten (toen
ook het El Niño-fenomeen opdook).
Afwijkingen van de temperatuur (°C) ten opzichte
van het gemiddelde tussen 1961 en 1990.
*** Sterke terugtrekking van gebergtegletsjers tijdens
de 20 e eeuw
* Op het land neemt de luchttemperatuur tijdens
de nacht sinds 1950 twee maal sneller toe als de
luchttemperatuur tijdens de dag
** Afname van meer- en rivierijs op midden- en hoge
breedtegraden sinds het einde van de 19 e eeuw
(2 weken minder lange ijsbedekking)
*** Land- en luchttemperatuur: een toename van 0.4 tot
0.8°C sinds het begin van de 19 e eeuw
*** Bijna zeker (meer dan 99% kans)
** Zeer waarschijnlijk (90-99% kans)
* Waarschijnlijk (66-90% kans)
? Gemiddelde waarschijnlijkheid (33-66% kans)
Gemiddelde globale temperatuur
Jaar
* Arctisch zeeijs: sind 1950
in de zomer: 40% afname
van de bedekking; tijdens
de lente en de zomer 10
tot 15%
? Antarctisch zeeijs: geen
significante verandering
sinds 1978
Thermometermetingen
Afwijkingen in de jaarlijkse oppervlaktemperatuur
tussen 1861 en 2000 ten opzichte van het gemiddelde
tussen 1961 en 1990. (IPCC-TAR - Climate Change
2001: The Scientific Basis).
In de laatste decennia steeg de
temperatuur bijna overal op aarde, maar het
Klimaatveranderingen
sterkst ter hoogte van de middenbreedtegraden
en de hoge breedtegraden van het noordelijk
halfrond.
De stijging van de gemiddelde temperatuur
is ook in het KMI in Ukkel (Brussel, België)
waargenomen: in de laatste 170 jaar werd
een verhoging met 1 tot 2 °C opgetekend.
De opwarming in Ukkel gebeurde niet
geleidelijk, maar eerder stapsgewijs (vooral
rond 1910 en 1985).
Onderzoekers van UGent-PAE, KMMA-
GEO, UCL-ASTR en FUNDP-URBO
hebben ook een opwarming opgemeten
in de tropische gebieden. Volgens hun
metingen is tijdens het laatste decennium
de luchttemperatuur in Bujumbura en Mbala
(respectievelijk het meest noordelijke en
zuidelijke punt van het Tanganyikameer in
Oost-Afrika) met 0,7 tot 0,9 °C gestegen.
Naast die opwarming hebben ze ook
de impact op het meer van de El Niño
Zuidelijke Oscillatie gemeten. Het El Niño-
fenomeen in die regio doet de temperatuur,
het aantal uren zonneschijn en de luchtdruk
stijgen en de windsnelheid dalen. Uit de
eerste onderzoeken blijkt dat de diepe
nutriëntrijke waterlagen zich in een El Niño-
jaar minder vermengen met de bovenste
waterlagen, met hoogstwaarschijnlijk
een lagere biologische productiviteit in
het Tanganyikameer tot gevolg. Zo wordt
minder vis gevangen, wat gevolgen heeft
voor de sociaal-economische situatie van
de lokale bevolking (zie Kader 8).
2.1.2 Neerslag en luchtvochtigheid
In het noordelijk halfrond is, op een groot gedeelte
van het vasteland op de middenbreedtegraden en
de hoge breedtegraden, de hoeveelheid neerslag
meer dan waarschijnlijk met 5 tot 10% toegenomen
in de laatste honderd jaar. Die waarneming moet in
verband worden gebracht met een wellicht forse
2
35