Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Militairen, islam en secularisme 27<br />
tische en andere perverse ideologieën’ die de principes van Atatürk zouden<br />
ondermijnen. Het handhaven en beschermen van de Turkse Republiek<br />
golden dus als de motieven voor de interventie. De aanleiding tot<br />
de interventie was de sociaal-economische en politieke crisis van de jaren<br />
zeventig. Daardoor raakte het openbaar bestuur langdurig verlamd<br />
door de polarisatie tussen linkse en rechtse politieke partijen en bewegingen.<br />
Daartoe aangespoord door hun vakbonden legden arbeiders regelmatig<br />
het werk neer. Studenten raakten onophoudelijk slaags met de<br />
politie en onderling was de studentenpopulatie verdeeld in extreemrechtse<br />
pan-Turkistische, islamistisch fundamentalistische en socialistische<br />
en communistische kampen. Tussen 1975 en 1980 lieten een paar<br />
honderd mensen het leven ten gevolge van de door deze groepen gepleegde<br />
aanslagen (Zürcher, 1998, pp. 276-277).<br />
De militairen oordeelden dat de afgrond waarlangs Turkije gleed onherroepelijk<br />
leidde tot het verdwijnen van alle stabiliteit van het politieke<br />
stelsel. In de eerste plaats vonden zij de regering te zwak om de neoliberale<br />
economische hervormingen die in januari 1980 waren bekendgemaakt<br />
uit te voeren. Niet alleen vonden zij de regering te zwak maar zij<br />
vonden ook de militante linkse vakbond Disk 4 op hun weg bij het doorvoeren<br />
van economische hervormingen.<br />
In de tweede plaats vreesden de militairen een Sovjet invasie wanneer<br />
het land volledig onbestuurbaar zou worden. Sterker nog, de militairen<br />
meenden dat de vele extreem linkse organisaties in het land gefinancierd<br />
werden door Bulgaren en de Sovjets. De hoogste generaals geloofden dat<br />
een dergelijke financiering zelfs de grondslag van de sterke opkomst van<br />
het islamistisch fundamentalisme vormde. Ook de tegenstellingen tussen<br />
etnische en religieuze groepen in het land werden vanuit deze optiek<br />
bezien.<br />
Tot slot bestond ook de vrees dat de Iraanse Revolutie die een jaar eerder<br />
onder leiding van Ayatollah Khomeiny had plaatsgevonden naar Turkije<br />
zou overslaan. Deze vrees deelden ook de Amerikanen die na de val<br />
van de Perzische sjah een belangrijke en loyale bondgenoot in het<br />
Midden-Oosten waren kwijtgeraakt. De Amerikanen haalden daarom<br />
ook opgelucht adem nadat zij het bericht van de succesvolle staatsgreep<br />
hadden vernomen (Birand, 1987).<br />
Tegen al deze bedreigingen (opstandige arbeiders, extreem linkse en<br />
fundamentalistische groeperingen) zagen de militairen maar één oplossing.<br />
Een ‘milde’ versie van de islam zou al deze extreme groeperingen<br />
pacificeren. Ook dachten de militairen met behulp van religie het etnisch<br />
bewustzijn van bijvoorbeeld de Koerden af te zwakken. Bij dit alles betoogden<br />
de militairen, die bij de interventie verklaarden het secularisme<br />
als een principe van Atatürk hoog in hun vaandel te hebben staan, tegelijkertijd<br />
dat hun maatregelen niet tegen het principe van secularisme<br />
indruisten. In een studie van het onderzoeksinstituut van de Generale<br />
4 De ‘Federatie van Revolutionaire Arbeiders Vakbonden’.
Change language