jv0008 Volledige tekst - WODC

Staatsveiligheidsrechtbanken in Turkije 83
tie beschikt. Daarnaast wordt familieleden vaak de toegang tot de staatsveiligheidsrechtbanken
ontzegt in hun zoektocht naar familieleden.
Marteling en het onder druk verkrijgen van verklaringen
Het grootste gevaar van deze verlengde geïsoleerde opsluiting ligt in het
feit dat het martelingen toelaat en zelfs aanmoedigt als onderdeel van de
verhoormethode. De verdachte kan worden gedwongen, door middel
van psychische en fysieke intimidatie, een valse verklaring aan de politie
af te leggen en deze te ondertekenen of een valse verklaring af te leggen
die belastend is voor derden. De advocaten die werkzaam zijn binnen de
staatsveiligheidsrechtbanken gaven veel voorbeelden van zulke situaties
waarbij hun cliënten, en in sommige gevallen ook zij zelf, betrokken waren.
Advocaten uit het arrondissement Diyarbakir, die zelf waren opgesloten
en gemarteld, verklaarden bijvoorbeeld dat zij allen door een lid
van de gendarmerie waren gedwongen een verklaring te ondertekenen
die door de gendarmerie was opgesteld. In geen van de gevallen kregen
de advocaten toestemming de verklaring te lezen.
De directeur-generaal van het ministerie van justitie en andere hooggeplaatste
functionarissen van het ministerie benadrukten bij de delegatie
dat verklaringen die onder druk zijn verkregen onder geen beding
worden toegelaten in gerechtelijke procedures. Daarbij verwezen zij naar
art. 138 lid a van het wetboek van strafrecht, waarin staat vermeld dat
een verklaring uit vrije wil door de verdachte dient te zijn afgegeven en
dat verhoorders geen gebruik mogen maken van enige vorm van dwang,
zoals marteling, toediening van drogerende middelen of valse beloftes.
Zij verklaarden dat zulke verhoormethoden overeenkomstig art. 135 van
het wetboek van strafrecht in Turkije verboden zijn. Ook art. 254 van het
wetboek van strafrecht vermeldt dat bewijsmateriaal dat onder druk is
verkregen, niet wordt toegelaten in de bewijsvoering.
Er bestaat dus de nodige wetgeving om bewijsmateriaal dat onder
dwang is verkregen, uit te sluiten. Toch ontdekte de delegatie dat dit
bewijsmateriaal in de praktijk bijna nooit wordt uitgesloten. Dit kan worden
verklaard door een aantal factoren. Ten eerste blijkt uit de reacties
van rechters en aanklagers die werkzaam zijn binnen de staatsveiligheidsrechtbanken
dat zij weinig waarde hechten aan aanklachten
van martelingen. De president van de staatsveiligheidsrechtbank in
Istanbul verklaarde bijvoorbeeld dat ‘hij geen bewijsmateriaal toelaat dat
onder dwang is verkregen’. Maar verklaarde vervolgens ‘dat verdachten
die aanklachten van martelingen voor Europese rechtbanken brengen,
elkaar tijdens de opsluiting opzettelijk hebben verwond. Een forensisch
arts vertelde me ooit dat verdachten in de gevangenissen bedbodems
gebruiken om afdrukken op zichzelf te verkrijgen.’ Rechters die deze mening
delen zullen niet bereid zijn eventuele zelfbelastende verklaringen
van de verdachte buiten beschouwing te laten ondanks bewijs van marteling.