jv0008 Volledige tekst - WODC

Justitiële verkenningen, jrg. 26, nr. 8, 2000 76
van een aangeklaagde. In februari 1998 vaardigde de toenmalige
minister-president Mesut Yilmaz een circulaire uit aan aanklagers en
politieofficiers waarin maatregelen werden vastgesteld voor ‘het behalen
van correcte, vlotte en efficiënte resultaten binnen het gerechtelijk apparaat,
het beschermen van mensenrechten en het voorkomen van activiteiten
die een schending van de mensenrechten inhouden.’ Deze circulaire
stelde openbare aanklagers verantwoordelijk voor de inspectie van
huizen van bewaring waar verdachten gedurende politieondervraging
worden vastgehouden. Tevens gaf het aanklagers de mogelijkheid de politie
te controleren door gesprekken over de politieradio tussen de politie
en de gendarmerie te mogen afluisteren. De toenmalige minister van
justitie, Oltan Sungurlu, stelde aanklagers in staat hun inspecties te allen
tijde uit te voeren zonder dat zij daarbij worden gehinderd door de politie.
Op de vraag van de delegatie aan de aanklagers of de nieuwe werkwijze
en de circulaire voor enige verandering van de uitvoering van hun werk
hadden gezorgd, antwoordden de meesten dat dit niet het geval was. Zij
verklaarden dat het hen aan middelen ontbrak om de benodigde voorbereidingen
voor rechtszittingen te treffen, laat staan dat zij de mogelijkheid
hadden om aanvullende taken op zich te nemen als het waarborgen
van de rechten van verdachten en het controleren van het gedrag van de
politie op dit gebied.
Ondanks de te verwachten gebrekkige uitvoering van de nieuwe procedures,
waren politie en gendarmerie fel tegen de veranderingen, die zij
beschouwden als bedreiging van de door hen uitgeoefende macht in de
huizen van bewaring. Op 1 oktober 1998 stelden de toenmalige minister
van justitie, Hasan Denizkurdu, en de toenmalige minister van binnenlandse
zaken, Kutlu Aktaõ, de Oktoberwet in werking. In art. 25 van deze
nieuwe wetgeving wordt de verantwoordelijkheid voor het toezicht op de
huizen van bewaring stevig in de handen van de politie gelegd, wat de rol
van de aanklager bij het toezicht op de huizen van bewaring beperkt. De
Turkse krant Turkish Daily News berichtte dat ‘politie en gendarmerie op
basis van de nieuwe wetgeving aanklagers geen toegang meer verlenen
tot de politiebureaus… Deze wetgeving verhindert dat aanklagers toegang
krijgen tot enige informatie omtrent de gebeurtenissen die plaatsvinden
op deze politiebureaus.’ De mogelijkheid tot het afluisteren van
de vertrouwelijke radiofrequentie van politie en gendarmerie werd in
deze wetgeving niet genoemd, maar wordt niet beschouwd als horend bij
de rol van de aanklager.
Het belang van de ommekeer in het beleid met betrekking tot de supervisie
van huizen van bewaring door aanklagers is, gezien het beperkte
succes van de circulaire, misschien grotendeels symbolisch. Toch kan
men uit de geslaagde pogingen van politie en gendarmerie om zelfs de
kleinste veranderingen terug te draaien, concluderen dat de politie de
touwtjes in handen heeft wanneer het gaat om het vaststellen van de
duur van de inbewaringstelling, en dat de macht van aanklagers en rech-