jv0008 Volledige tekst - WODC

Strafrechtelijk bedrijf en criminaliteit in Turkije 61
Enkele aspecten uit de wetboeken
Straffen
Het Turkse wetboek van strafrecht bestaat uit drie delen: de artikelen 1
tot en met 124 gaan over de beginselen; de artikelen 125 tot en met 525
handelen over de overtredingen en de artikelen 526 tot en met 584 handelen
over de misdrijven. Naast het wetboek van strafrecht heeft Turkije
veel verschillende speciale wetboeken zoals die voor de eerder genoemde
anti-terreur wetgeving maar ook voor milieubescherming,
belastingwetgeving, een wetboek van militair strafrecht, enzovoort.
De zwaarste straf in Turkije is de doodstraf. Sinds 1984 is deze straf niet
meer daadwerkelijk uitgevoerd. De zwaarste straffen na de doodstraf zijn
de levenslange gevangenisstraf en gevangenisstraffen tussen éénen24
jaar. In de wet worden dat zware gevangenisstraffen genoemd (artt. 11 en
13). In de laatste categorie vallen de lichte gevangenisstraffen die variëren
tussen één dag en twee jaar (art. 21).
Naast een gevangenisstraf kan men ook een geldboete opgelegd krijgen.
Deze straf wordt in de praktijk vaak opgelegd aan wetenschappers
en schrijvers die publiceren over zaken die het regime onwelgevallig zijn.
Velen kunnen de hoge geldboetes niet betalen zodat ze voor lange tijd in
de gevangenis verdwijnen.
Het strafproces
Het Turkse strafproces is in twee fasen ingedeeld: De eerste fase wordt
het vooronderzoek genoemd. In die fase worden onder controle van de
officier van justitie door de politie (op het platteland door de gendarmerie),
later door de officier van justitie zelf en eventueel op verzoek van de
officier van justitie door de rechter-commissaris, allerlei gegevens bij elkaar
gebracht. Na dit gerechtelijke vooronderzoek beslist de officier van
justitie of er een vervolging komt. Met de vervolging begint de tweede
fase die eindonderzoek wordt genoemd. In die fase vindt de zitting plaats
die met een vonnis wordt beëindigd.
Volgens het Turkse wetboek van strafvordering kan de periode van inverzekeringstelling
24 uur tot 15 dagen bedragen. Tijdens de staat van
beleg, oorlog of in een buitengewone toestand – zoals momenteel in
bijna geheel Zuid-Oost Turkije het geval is – kan die termijn nog verlengd
worden (art. 19 van Turkse Grondwet). Niet alleen bij de politie maar
zelfs soms bij de rechtbanken, wordt de verdachte niet op de hoogte gesteld
van de reden van arrestatie (zie Eryilmaz, 1998). Volgens het Turkse
wetboek van strafprocesrecht (Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu,
CMUK) kan de reden van aanhouding bij massale arrestaties (drie of
meer personen) vijftien dagen uitgesteld worden. Zelfs bij arrestaties
voor de Staatsveiligheidsrechtbanken (Devlet Güvenlik Mahkemeleri,