jv0008 Volledige tekst - WODC

Staatsveiligheidsrechtbanken in Turkije 75
De politie is verantwoordelijk voor het opsporen en gevangennemen
van verdachten. Volgens art. 5a(2) van de Wet arrestatie, politiebewaring
en verhoor van oktober 1998 (‘de Oktoberwet’) heeft de politie het recht
verdachten in bewaring te stellen indien ‘er sterke sporen, aanwijzingen,
indirect bewijs of bewijs bestaan dat zij een misdaad hebben gepleegd of
gepoogd hebben te plegen.’ Aangezien de politie over veel macht beschikt
om een verdachte in bewaring te stellen op basis van enkel verdenking,
zonder dat daarvoor een arrestatiebevel van de aanklager nodig
is, wordt de aanklager vaak pas na de arrestatie en gevangenneming ervan
op de hoogte gesteld.
Deze situatie brengt een aantal problemen met zich mee. Ten eerste is
het de politie die feitelijk de juridische beslissing neemt door te bepalen
of de verdachte wordt voorgeleid aan een aanklager van de staatsveiligheidsrechtbank
of aan een strafrechtelijke aanklager. Ondanks het
feit dat bepaalde zaken binnen de exclusieve jurisdictie van de staatsveiligheidsrechtbanken
vallen, bestaat er een aanzienlijke overlappende
jurisdictie tussen de staatsveiligheidsrechtbanken en de normale rechtbanken.
Op deze overlappende gebieden, of in zaken waarin het politieke
aspect van de vermeende misdaad onduidelijk is, dienen de autoriteiten
een aanzienlijke discretie in acht te nemen bij de beslissing de
zaak voor te leggen aan een normale rechtbank of een staatsveiligheidsrechtbank.
Deze beslissing is van groot belang gelet op de verschillende
procedures die door de twee systemen wordt gehanteerd. In de staatsveiligheidsrechtbanken
genieten gevangenen en aangeklaagden bijvoorbeeld
aanzienlijk minder bescherming dan in de normale rechtbanken
en de staat is onder de nationale wetgeving niet verplicht de gevangenen
en aangeklaagden een advocaat toe te wijzen, zoals dit in de normale
rechtbanken wel het geval is.
Ten tweede ondermijnt de macht van de politie gedurende de inbewaringstelling
de rol die de aanklager speelt in het proces van ondervraging
en vergaring van bewijsmateriaal. Ondanks het feit dat de toezichthoudende
rol van de aanklager fundamenteel is voor de bescherming van de
rechten van de aangeklaagde die aan een strafrechtelijk onderzoek wordt
onderworpen, worden de verantwoordelijkheden van de aanklager vaak
uitbesteed of overgenomen. In de zaak van de verdachte Hasan Demir
bijvoorbeeld vereiste het arrestatiebevel dat de politie de verdachte direct
zou overleveren aan de aanklager. In plaats daarvan begon de politie
direct met de ondervraging, waarbij de verdachte werd blootgesteld aan
mishandeling en marteling. Toen de verdachte daarover later bij de aanklager
zijn beklag deed, beweerde de aanklager dat hij de ondervraging
had uitbesteed aan de politie. De advocaten tekenden beroep aan bij de
minister van justitie, maar deze was niet bereid enige actie tegen de politie
of de aanklager te ondernemen voor deze duidelijke schending van de
procedure.
De Turkse regering lijkt zich bewust te zijn van de belangrijke rol die
aanklagers zouden moeten vervullen in de bescherming van de rechten