jv0008 Volledige tekst - WODC

Militairen, islam en secularisme 29
Nationale Veiligheidsraadsvergadering van 27 februari 1997, die een dag
later een besluitenlijst met daarop 18 maatregelen tegen het islamitisch
fundamentalisme afkondigde. De Grondwet vereist dat de ministerraad
de besluiten van de Nationale Veiligheidsraad op de eerste
ministerraadsvergadering na de laatste raadsvergadering als eerste agendapunt
bespreekt. Op de lijst kwamen onder andere voor de sluiting van
de middengedeelten van de beroepsopleidingen voor predikanten en
voorgangers (de imam-hatip scholen); de sluiting van kranten en
televisiezenders die islamistische organisaties toebehoren; en de uitoefening
van een strikte controle op de handelwijze van banken die islamitisch
bankieren omdat deze de geldbronnen voor fundamentalistische
activiteiten zouden vormen. Het verbod op het dragen van hoofddoeken
in openbare gebouwen zoals scholen en door vrouwen in ambtelijke posities
was eveneens aan de orde.
De cijfers die de militairen presenteerden om de publieke opinie duidelijk
te maken dat ‘Republiek in gevaar was’ waren indrukwekkend
(Cumhuriyet, 1 augustus 1997). In de eerste plaats maakten zij bekend
dat er op het moment van publicatie 1.685.000 schoolgaande kinderen
een korancursus bezochten en dat dit aantal tot zeven miljoen zou oplopen
in 2005.
In de tweede plaats meldden de militaire inlichtingen dat er bij de in
totaal 561 scholen voor predikanten en voorgangers (imams) bijna één
half miljoen leerlingen stond ingeschreven. Jaarlijks zouden ruim vijftigduizend
leerlingen aan deze scholen hun eindexamen afleggen, waarvan
‘slechts’ 2.288 daadwerkelijk het beroep van geestelijke zouden uitoefenen.
De overgrote meerderheid zou het hoger onderwijs instromen bij de
studies rechtsgeleerdheid, politieke wetenschap en bestuurskunde.
In de derde plaats, en dit gegeven wekte verschrikking in de publieke
opinie op, zou er onder het vigerend kiesstelsel in het jaar 2000 34 procent
van de kiezers op een religieuze partij stemmen. In 2005 zouden dit
aantal tot 6,5 miljoen kiezers zijn opgelopen. Hierdoor zou 67 procent
van de kiesgerechtigden met een religieus getinte opleiding voor een islamistische
partij kunnen stemmen en deze aan een absolute meerderheid
aan zetels in het parlement helpen.
Tot slot, maar niet geheel onbelangrijk, werd de opkomst van een
klasse islamitische industriëlen en ondernemers als een gevaar gezien.
Deze klasse van ondernemers kenmerkte zich door hun provinciale afkomst
uit midden Anatolië. In tegenstelling tot de traditionele grote industriëlen
en ondernemers in Istanbul, Izmir en Ankara, die allen zeer
westers georiënteerd zijn, waren de nieuwe ondernemers veel traditioneler
ingesteld. Zij slaagden erin kleine ondernemingen uit te bouwen tot
beursgenoteerde ondernemingen. Veel van deze ondernemers stonden
dicht bij de Welvaartspartij en werden als geldschieters van de partij gezien.
De militairen pleegden geen staatsgreep zoals in 1980. Ze lieten het
initiatief over aan de premier, van wie ze wisten dat die naar alle waar-