jv0008 Volledige tekst - WODC

Strafrechtelijk bedrijf en criminaliteit in Turkije 63
rechtbanken uitgeoefend, althans als het om gewone burgers gaat. 2 De
Sulh Ceza Mahkemesi is een rechter die beslist of de verdachte in bewaring
mag worden gesteld. Daarnaast behandelt hij of zij bepaalde ‘lichtere’
strafrechtelijke zaken. Daarnaast bestaat een tweede categorie
rechtbanken, de Agir Ceza Mahkemesi. Die rechtbanken behandelen de
zwaardere zaken en misdaden die met de doodstraf en zware gevangenisstraffen
van meer dan tien jaar worden bestraft. De Devlet Güvenlik
Mahkemesi (DGM), de staatsveiligheidsrechtbank, behandelt zaken die
tegen de staat gericht zijn en smokkelzaken. In deze ‘politieke’ rechtbanken
was tot voor kort een van de drie rechters een militair. Om de berechting
van PKK-leider Öcalan een meer ‘democratisch’ karakter te geven,
werd verandering in de wet aangebracht en de militaire rechter
vervangen door een civiele. Deze rechtbanken bevinden zich in de grote
steden van Turkije en in Diyarbakir, in Zuid-Oost Turkije. Wat buiten de
bevoegdheden van deze drie rechtbanken valt, wordt een zaak van de
vierde categorie rechtbanken die Asliye Ceza Mahkemesi worden genoemd.
De rechters en de officieren van justitie zijn in het principe onafhankelijk,
maar hun benoeming en verplaatsing wordt in Ankara door een
commissie vastgesteld, waarvan de minister van justitie voorzitter is. De
Hoge Raad (Yargitay) van Turkije is in Ankara gevestigd.
Advocatuur
De wet is in Turkije soms progressiever dan in Nederland. Bij het verhoor
van verdachten door de politie bijvoorbeeld, mogen advocaten aanwezig
zijn. Althans, zo staat het in de wet, maar in de praktijk krijgen advocaten
die mogelijkheid vaak niet. Vanaf de inbewaringstelling krijgen advocaten
een actievere rol. Theoretisch bestaan er drie ‘partijen’ bij een strafrechtelijk
proces: de rechter, de officier van justitie en de advocaat. Maar
omdat de advocaat niet bij de overheid hoort, krijgt hij of zij een minderwaardige
behandeling in het proces. Ook eigen cliënten beschouwen de
advocaat vaak als minderwaardig. 3
2 Niet-burgers, militairen bijvoorbeeld, hebben speciale rechtbanken. Ook politici, die
misdaden hebben gepleegd die uit hun werk voortvloeien, worden door een speciaal hof
berecht.
3 Immigranten nemen deze houding mee naar West-Europa en Amerika. Zo hebben mensen
afkomstig uit het Midden-Oosten er moeite mee het Amerikaanse systeem van plea
bargaining te begrijpen. Door te bekennen kan de verdachte lichter gestraft worden. Maar
de woorden van de advocaat zijn niet voldoende om hen daarvan te overtuigen. De
advocaat doet immers alleen maar de verdediging, terwijl de beslissing door de rechter en
de aanklager tot stand komt. Een advocaat bedacht de volgende oplossing voor dat
probleem: hij gaf de aanklager een biljet van twintig dollar, in het bij zijn van zijn cliënt.
Voor de cliënt was dat een herkenbaar signaal: de aanklager was bereid om het op een
akkoord te gooien. Natuurlijk gaf de aanklager later het geld terug maar het doel was
bereikt (zie: Hamed en Moore, 1999).