jv0008 Volledige tekst - WODC

Eerwraak in Turkije 89
kelijk vragen of de ‘zina’ wellicht een ‘rechtsdwaling’ (sjoebha 4 ) is geweest,
dat wil zeggen dat men in de vooronderstelling verkeerde dat er
geen sprake was van zina. Ook wordt in de wet aan de getuigen aanbevolen,
om in dergelijke strafzaken geen getuigenis ten nadele van de schuldige
af te leggen. Hieruit blijkt dat de toepassing van de straf op ‘zina’
feitelijk niet anders dan door een eigen bekentenis kan worden toegepast
(Juynboll, 1930, pp. 298-306). Zelfs als een vrouw zwanger is, is de ‘zina’
nog te ontkennen: zij kan bijvoorbeeld zeggen dat zij in het badhuis is
geweest, waar nog sperma lag en zij daardoor zwanger is geraakt. Is het
doden op grond van ‘zina’, gezien alle voorwaarden en sluipwegen om er
onderuit te komen, dus vrijwel niet toe te passen, de manier waarop eerwraak
bij Turken plaatsvindt is volgens het islamitische recht al helemaal
nooit een goede daad: over het doden van degene die ‘zina’ heeft gepleegd
mag alleen beslist worden door de islamitische rechter, na een
gerechtelijke procedure. Het plegen van eerwraak na een familieberaad
is volgens het islamitische recht altijd verboden. 5 Niettemin beroepen
eerwraakplegers zich wel op de islam bij het plegen van hun daad.
Het Turkse wetboek van strafrecht
Na de ondergang van het Osmaanse Rijk en de stichting van de Republiek
Turkije in 1923 werden de islamitische rechtbanken afgeschaft en
haalde men modellen voor nieuwe wetboeken uit diverse Europese landen.
Zo is het Turks Burgerlijk Wetboek geënd op het Zwitserse, het
Turkse Wetboek van Handel op het Franse en het Turkse Wetboek van
Strafrecht op het Italiaanse. 6
In Turkije staat op het opzettelijk doden van een mens een zware gevangenisstraf
van 24-30 jaar (wetsartikel 448 TCK). Is het slachtoffer een
familielid dan is de straf levenslang (artikel 449/1 TCK). In een poging de
bloedwraak zoveel mogelijk uit te bannen wordt deze extra zwaar bestraft
en wel met de doodstraf. 7 Het doden met het doel de eer (namus)
te zuiveren is echter geen verzwarende factor, integendeel. In het Turkse
Wetboek van Strafrecht zijn twee wetsartikelen opgenomen waarbij aan
het doden met een eermotief strafvermindering wordt toegekend. 8 Arti-
4 Juynboll (1930, p. 218).
5 Mondelinge mededeling van prof. dr. L.P.H.M. Buskens, werkzaam op het vakgebied van
Recht en Cultuur van de islam bij de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit
Utrecht.
6 Zie Önder, 1962, p. 427. Op 1 juli 1926 trad het wetboek van strafrecht in Turkije in
werking.
7 Voor de tenuitvoerlegging van de doodstraf is de goedkeuring van het Turkse parlement
nodig (artikel 2 van de Tenuitvoerleggingswet). Deze goedkeuring wordt in de praktijk niet
gegeven, waardoor de doodstraf automatisch veranderd in levenslange gevangenisstraf.
8 Het is echter niet zo dat de term ‘eerwraak’ door het Turkse wetboek wordt genoemd.
Eerwraak valt onder ‘adam öldürme’ (het doden van een mens). Aykut (1999, p. 45) gaat
hier ook op in bij zijn lezing over eerwraak: ‘Het gebruik van het woord eerwraak