jv0008 Volledige tekst - WODC

Justitiële verkenningen, jrg. 26, nr. 8, 2000 78
wordt vaak de gehele bewijsvoering gebaseerd, ook al kan de marteling
worden aangetoond. De verdediging van de verdachte kan dan al onomkeerbaar
zijn beschadigd voordat hij ooit een raadsman heeft kunnen
spreken.
De delegatie heeft gesproken met een aantal rechters en aanklagers die
inzagen dat een verkorting van voorarrestperiode wenselijk zou zijn. Die
opvatting wordt gesteund door sommige regeringsleden. Ondanks een
wijzigingsvoorstel van het wetboek van strafrecht op dit gebied, opgesteld
door het ministerie van justitie tijdens de regering Yilmaz, is deze
wetgeving nooit door het parlement aangenomen. Verre van dat zelfs,
want er zijn veel pogingen in het werk gesteld om de hervormingen ongedaan
te maken. Een voorbeeld hiervan is te vinden in art. 20 van de
Oktoberwet, waarin verdachten van staatsveiligheidsrechtbanken nadrukkelijk
het recht op rechtsbijstand wordt ontzegd gedurende de
meest fundamentele fase van het proces, namelijk wanneer de aanklager
een formele verklaring van de verdachte afneemt die als bewijs zal dienen
in de rechtbank. Het artikel maakt duidelijk dat ‘ingeval de misdaad
onder de jurisdictie van de staatsveiligheidsrechtbanken valt, de aangehouden
persoon zijn raadsman alleen mag spreken indien de voorarrestperiode
door de rechter is verlengd.’ Het is zelfs niet noodzakelijk om
familieleden van de verdachte op de hoogte te stellen voordat de periode
van vier dagen is verstreken en de verdachte aan de rechter wordt voorgeleid.
Afgevaardigden van het ministerie van justitie verklaarden dat de periode
van geïsoleerde opsluiting noodzakelijk zou zijn vanwege de ernstige
aard van de misdaden die binnen de jurisdictie van de staatsveiligheidsrechtbanken
vallen, vooral terrorisme. Volgens deze
afgevaardigden bestaat bij zulke misdaden de vrees dat de advocaat, of
een ieder ander persoon die met de verdachte mag spreken, mogelijk
helpt bij de vernietiging of afzwakking van het bewijs tegen de verdachte
of helpt informatie naar buiten te brengen aan personen die van plan
zijn terroristische acties of misdaden tegen de staat te plegen.
Door meerdere rechters en aanklagers van de staatsveiligheidsrechtbanken
werd verwezen naar het terrorisme om de speciale procedures
te rechtvaardigen. De hoofdaanklager en twee aanklagers van de
staatsveiligheidsrechtbank in Istanbul verklaarden echter dat de verdachte
gedurende deze eerste vier dagen voorarrest recht zou moeten
hebben op rechtsbijstand. De president van de staatsveiligheidsrechtbank
in Istanbul, Seraffettin Iste, geeft toe dat ‘het beter zou zijn om
verdachten toe te staan hun advocaat te spreken en de advocaten te vervolgen
die terroristen assisteren bij het naar buiten brengen van informatie
uit gevangenissen.’
Problemen bij bezoek van cliënten na de periode van vier dagen
Na de eerste vier dagen van geïsoleerde opsluiting kan de rechter, op verzoek
van de aanklager, besluiten deze periode te verlengen. Op dat mo-