Overgang van de milieuvergunning

licentie bij het octrooirecht. De beperkte rechten zijn limitatief in de wet geregeld; voor zover
zij op alle goederen kunnen rusten in Boek 3 en voor zover zij slechts op de eigendom van de
zaak betrekking hebben in Boek 5. Ten slotte kan een vergunning evenmin als een
vorderingsrecht worden gekwalificeerd. Met het begrip vorderingsrecht duidt men aan het
materiële recht van de schuldeiser, te weten zijn aanspraak op een door een bepaalde
schuldenaar te verrichten prestatie. 5 Uit het bovenstaande volgt dat een Wm-vergunning niet
valt onder lid 1 van artikel 3:83 BW.
Dit betekent dat de Wm-vergunning valt onder de ‘andere rechten’ als bedoeld in lid 3
van artikel 3:83 BW. Op grond van dit artikellid zijn alle andere rechten dan de in het eerste
lid genoemde slechts overdraagbaar indien de wet dit bepaalt. Met ‘wet’ in de zin van artikel
3:83 lid 3 wordt evenals in lid 1 de formele wet bedoeld. De vraag rijst of op grond van dit
artikellid kan worden geconcludeerd dat de Wm-vergunning overdraagbaar is. Opgemerkt
wordt dat de meningen verschillen over de vraag hoe lid 3 moet worden uitgelegd. De Hoge
Raad heeft in het arrest Dircks/Dircks 6 overwogen dat in dat geval “de aard van de
vergunning meebrengt dat de privaatrechtelijke verhoudingen aan de zijde van
vergunninghouder beslissend zijn voor de vraag aan wie de vergunning toekomt. Immers in
een dergelijk geval past het in het stelsel van de wet om aan te nemen dat het recht tot
gebruik van de vergunning als gevolg van inbreng in een vennootschap (…) op een ander kan
overgaan”. Uit deze uitspraak is door de MDW-werkgroep afgeleid dat artikel 3:83 lid 3 BW
zo moet worden uitgelegd dat wanneer een wet niet expliciet in de mogelijkheid van
overdracht heeft voorzien, het voldoende is dat de overdraagbaarheid past in het stelsel van
de wet. 7 Om te kunnen bepalen of het stelsel van de wet overdracht mogelijk maakt, moet met
name naar de aard van de vergunning worden gekeken. 8
Het hanteren van het criterium van de aard van een vergunning om te beoordelen of
een vergunning ook kan gelden voor een ander dan de oorspronkelijke vergunninghouder, is
afkomstig uit de bestuursrechtelijke literatuur. Daar wordt onderscheid gemaakt tussen
persoonsgebonden en zaaksgebonden vergunningen. 9 Zaaksgebonden vergunningen zijn
vergunningen waarin een bepaalde zaak centraal staat en voor de verlening waarvan de
persoon van de aanvrager niet relevant is. Bij verlening van persoonsgebonden vergunningen
speelt de persoon van de aanvrager wel een rol. In het algemeen wordt aangenomen dat
zaaksgebonden vergunningen wel kunnen overgaan en persoonsgebonden vergunningen niet.
Met andere woorden: met een op grond van zijn aard overdraagbare vergunning bedoelt de
5 Zie Asser-Hartkamp, Verbintenissenrecht, De verbintenis in het algemeen, elfde druk, Deventer 2000,
p. 24.
6 HR 16 mei 1997, NJ 1998, 238
7 Wij zijn overigens van oordeel dat aan de uitspraak van de Hoge Raad niet meer waarde moet worden
gehecht, dan dat de Hoge Raad voor deze casus een oplossing heeft willen geven. Opvallend is dat de
Hoge Raad in rechtsoverweging 3.4.1 spreekt over een overgang van deze aard (en dus niet spreekt van
een overdracht), waarna de Hoge Raad vervolgt met de opmerking dat de regel die thans in artikel 3:83
lid 3 BW staat aan deze overgang niet in de weg staat. Of de Hoge Raad hiermee in zijn algemeenheid
doelt op overdracht in de zin van artikel 3:83 lid 3 BW is naar onze mening minst genomen onzeker.
8 Overigens gaan de opstellers van het MDW-rapport nog verder. Volgens de MDW-werkgroep zou het
uitgangspunt moeten zijn dat vergunningen in beginsel overdraagbaar zijn, tenzij de wet zich daartegen
verzet. Of anders gezegd, voor alle vermogensrechten zou de regel van artikel 3:83 lid 1 BW moeten
gelden. De aanbeveling van de werkgroep om de mogelijkheden van een wijziging van artikel 3:83 BW
in die zin te onderzoeken is door het kabinet overgenomen.
9 Er worden in de literatuur verschillende termen gehanteerd. Zo wordt ook gesproken van persoonlijke
versus zakelijke vergunningen en van persoonsgerichte versus zaaksgerichte vergunningen, waarbij de
persoonsgerichte vergunningen wel of geen zakelijke werking kunnen hebben. Ook wordt wel alleen
van een vergunning met zakelijke werking gesproken. Met een zaaksgebonden of zakelijke vergunning
wordt hetzelfde bedoeld als met een (persoonsgerichte) vergunning met zakelijke werking. Wij zullen
spreken van zaaksgebonden en persoonsgebonden vergunningen.
7