Onderzoeksvragen op het terrein van kinderopvang ... - BredeSchool

2 Voor- en vroegschoolse educatie en kinderopvang
2.1 Beleid
Het afgelopen decennium is veel geïnvesteerd in de voor- en vroegschoolse periode. Geprobeerd wordt om
zoveel mogelijk kinderen uit achterstandsgroepen al in de peuterleeftijd aan voorschoolse voorzieningen te
laten deelnemen. Het liefst aan voorzieningen die specifieke stimuleringsprogramma’s gebruiken (VVE-
programma’s) en deze programma’s vervolgens voort te zetten in de kleutergroepen van de basisschool
(vroegschoolse periode). De verwachting is dat kinderen die deze programma’s aangeboden krijgen
daardoor met minder achterstand beginnen aan groep 3 van de basisschool en vervolgens met meer succes
het onderwijs kunnen doorlopen. Maar leveren deze inspanningen ook op wat ervan wordt verwacht?
Internationaal is er veel onderzoek gedaan naar de effecten van voorschoolse voorzieningen en educatie op
de ontwikkeling van jonge kinderen. De positieve resultaten van specifieke programma’s uit met name
Amerikaanse studies vormden een belangrijke impuls voor het in 2000 in Nederland in gang gezette VVE-
beleid. Hierbij ging het vooral om de samenwerking tussen peuterspeelzalen en basisonderwijs en op de
VVE-programma’s in strikte zin.
De laatste jaren is er ook aandacht voor het systeem van voorzieningen voor jonge kinderen, oftewel de
ontwikkelingen en maatregelen die betrekking hebben op de harmonisatie van kinderopvang en
peuterspeelzalen. Het kabinet Balkenende IV legde in het coalitieakkoord vast dat ‘de regelgeving ten
aanzien van kinderopvang, peuterspeelzalen en voorschoolse educatie, waaronder de financiële
tegemoetkoming aan ouders, wordt geharmoniseerd’. Doelen van dit beleid waren het tegengaan van
segregatie, verhoging van de kwaliteit van voorzieningen en verbetering van de aansluiting op het eerste
jaar van de basisschool. De hoofdlijnen van dit beleid zijn uiteengezet in de beleidsbrief ‘Samen spelen,
samen leren’ (oktober 2007). In een volgende beleidsbrief (mei 2008) werden de maatregelen om de
harmonisatie te bereiken verder uitgewerkt: een landelijk kwaliteitskader peuterspeelzalen waarin de
minimumkwaliteit van peuterspeelzalen wettelijk is vastgelegd, aandacht voor het opleidingsniveau van de
leidsters en vergroten van de toegankelijkheid van peuterspeelzalen en voorzieningen voor kinderopvang
(via een tegemoetkoming in de kosten voor de ouders van doelgroepkinderen).
Bij de uitvoering van dit beleid hebben de gemeenten een regisserende rol, door middel van de Lokale
Educatieve Agenda (LEA) en via het GGD-toezicht, op basis van afspraken tussen rijk en gemeenten.
De juist beschreven maatregelen betreffende voor- en vroegschoolse educatie kregen een wettelijke basis in
de in 2012 in werking getreden OKE-wet (zie 1.2) waarin wordt aangestuurd op meer en betere voorschoolse
educatie in de kinderopvang en peuterspeelzalen. De ambitie van de wet is dat de gemeente alle kinderen
die dat nodig hebben voorschoolse educatie aanbiedt, dus het realiseren van een dekkend aanbod voor alle
kinderen uit de doelgroep. De gemeente moet hierbij zorgen voor voldoende kwalitatief goede
voorzieningen in aantal en spreiding en heeft een inspanningsverplichting om alle doelgroepkinderen te
laten deelnemen aan de voorschool. De wet versterkt de regierol van de gemeente in het
onderwijsachterstandenbeleid door de verplichting om met de schoolbesturen afspraken te maken over de
doorlopende leerlijn naar de vroegschool 6 .
6 Aanvullende kwaliteitseisen zijn vastgelegd in het Besluit basisvoorwaarden kwaliteit voorschoolse educatie. De voorwaarden om in
aanmerking te komen voor rijksmiddelen zijn opgenomen in het Besluit specifieke uitkeringen gemeentelijk
onderwijsachterstandenbeleid 2011-2014.
7