Onderzoeksvragen op het terrein van kinderopvang ... - BredeSchool

alle instellingen daar makkelijk aan meewerken, omdat men bang is privacy te schenden, of omdat men niet
wil en de privacy als argument gebruikt. Een (programmatische) doorgaande lijn van voorschools naar
vroegschools is van belang om de gunstige effecten van voorschoolse voorzieningen te laten beklijven, zo
wordt gesteld. In veel gemeenten zijn er wel ‘koppels’ tussen speelzalen en basisscholen, maar de
samenwerking is tamelijk vrijblijvend. Peuterspeelzalen en basisscholen gebruiken lang niet altijd hetzelfde
VVE-programma. Een doorgaande lijn van kinderopvang naar basisschool komt tot nu toe erg weinig voor.
Dat is ook een logisch gevolg van het gevoerde onderwijsachterstandenbeleid dat zich op de voor- en
vroegschool in peuterspeelzaal en basisschool richtte 27 , van de historische situatie dat kinderopvang en
basisschool doorgaans niet samenwerken en van de vrije schoolkeuze van ouders. De reviewstudie van Van
der Vegt, Studulski & Kloprogge (2007) betreft niet de eventuele effecten van een doorgaande lijn.
Ook uit Elenbaas-Van Ommen, Maas, m.m.v. Beek (2009, interviews met actoren binnen gemeenten) blijkt
dat er programmatisch niet in alle onderzochte gemeenten sprake van een doorgaande lijn tussen voor- en
vroegschool. Van afstemming in pedagogisch beleid tussen voorschool (of kinderdagverblijf) en
vroegschool is helemaal geen sprake, volgens hen door dominantie van de basisschool. Wel is er sprake van
een doorgaande lijn in organisatorische zin (overdracht), maar ook deze vorm van afstemming is volgens
betrokkenen nog niet optimaal.
Ook uit Kalthoff & Pennings (2007) die zich eveneens baseren op interviews met gemeenteambtenaren,
blijkt dat er in sommige situaties sprake is van een organisatorische doorgaande lijn (overleg en
overdracht). Dat is vooral het geval wanneer speelzaal en basisschool in één gebouw zitten. Inhoudelijk
gezien (programmatisch) is er vaak geen sprake van een doorgaande lijn: kinderen krijgen lang niet altijd
hetzelfde VVE-programma op speelzaal en basisschool. Dat komt doordat hier geen beleid op is in
gemeenten, vanwege het gebrek aan sturingsmogelijkheden.
Veen, A. & Van Daalen, M. (2009) constateren dat de kloof tussen voor- en vroegschool sinds de ‘knip’
(waardoor per 1 augustus 2006 gemeenten verantwoordelijk zijn voor het voorschoolse deel van de VVE) in
elk geval niet kleiner is geworden. De doorgaande lijn (programmatisch en organisatorisch voor wat betreft
de overdracht van informatie over de kinderen tussen de leidsters in het voorschoolse en de leerkrachten in
het vroegschoolse deel) bleek bijna overal (10 cases) voor verbetering vatbaar. Ook hier is de conclusie: het
overleg dat nodig is om afstemming te realiseren tussen peuterspeelzalen (welzijn) en scholen (onderwijs)
komt -zonder gemeentelijke sturing- niet goed van de grond.
Onderzoek onder schoolbesturen naar de samenwerking en doorgaande lijn tussen voor- en vroegschoolse
educatie (Veen, Van Daalen & Heurter, 2010) laat zien dat een groot deel van de scholen samenwerking
heeft met voorschoolse voorzieningen (op scholen met een hoog percentage gewichtenleerlingen is dit zelfs
100%). De samenwerking houdt vaak in: gebruik van hetzelfde VVE-programma. Ook is er dan sprake van
een doorlopend kind-volgsysteem of een andere wijze van overdracht van kindgegevens. Ook op
pedagogisch-didactisch gebied is er volgens de schoolbesturen sprake van een doorgaande lijn, maar dan
binnen basisscholen, vooral op die met gewichtenleerlingen: d.w.z. op veel scholen zit er continuïteit in het
programma tussen de kleutergroepen en de groepen 3 en verder.
Momenteel wordt in het kader van het BOPO-programma Effecten van beleidsontwikkelingen in het
onderwijsachterstandenbeleid onderzoek uitgevoerd op het gebied van de doorgaande lijn. Dit onderzoek
wordt uitgevoerd door het Kohnstamm Instituut en betreft:
1. de aansluiting tussen de voorschoolse educatie (op peuterspeelzaal of in de kinderopvang) en de
vroegschoolse educatie op de basisschool en
2. de overgang in de basisschool zelf van kleutergroepen naar groep 3 en verder.
In het onderzoek wordt de aansluiting onderzocht, worden de manieren van overdracht in kaart gebracht
en wordt gekeken of er een effect is van varianten in de aansluiting.
27 Met het in werking treden van de Wet OKE per 1 augustus 2010 wordt harmonisatie van het voorschoolse stelsel van kinderopvang,
peuterspeelzaalwerk en voor- en vroegschoolse educatie beoogd, zie Emmelot, Veen, Heurter, Bongers, De Roode & Van der Vegt, 2010).
56