Onderzoeksvragen op het terrein van kinderopvang ... - BredeSchool

5.3.4 Relatie van de school met de omgeving, onderzoek naar de brede school
Veel scholen zoeken de laatste jaren steun in de omgeving van de school en het gezin om ondersteunende
gezinsactiviteiten uit te voeren. Hierdoor wordt de relatie ouders-school verbreed naar de relatie met
andere instellingen. Scholen die ouderbetrokkenheid belangrijk vinden als onderdeel van een
samenhangend pakket activiteiten, dat verbetering van de onderwijskansen van achterstandsleerlingen tot
doel heeft, en die daartoe nieuwe vormen van activering van ouders toepassen zijn mogelijk succesvoller in
het bereiken van ouders. Deze gedachte ligt ook ten grondslag aan de brede school.
Naar de effectiviteit van brede scholen is in Nederland nog weinig onderzoek verricht. Een van de eerste
onderzoeken is het effectonderzoek naar de Groningse Vensterschool (Kruiter, 2002). De doelen ten
aanzien van de ouders lagen op het gebied van het verbeteren van het opvoedingsmilieu en het pedagogisch
handelen van de ouders. Om een geschikt aanbod voor ouders en kinderen tot stand te brengen werkten
scholen onder meer samen met instellingen op het gebied van jeugdgezondheidszorg, jeugdwelzijnswerk,
peuterspeelzalen, recreatieve instellingen, buurtcentra en sportverenigingen. In het onderzoek werden aan
de Vensterschoolactiviteiten deelnemende kinderen en hun ouders vergeleken met kinderen die hier niet
aan deelnamen. De onderzoeksgegevens laten op de eindmeting enige verbetering zien in de
opvoedingssituatie in de gezinnen ten opzichte van de beginmeting, alsmede een vermindering van
(overigens bij aanvang niet zeer dramatische) gedragsproblemen bij de kinderen. De onderzoekers kunnen
eventuele veranderingen echter niet toeschrijven aan de deelname aan de Vensterschoolactiviteiten, onder
meer door het ontbeken van een goede controlegroep en leemten in de data.
In 2009 is in opdracht van het Ministerie van OCW een effectonderzoek naar de brede school gestart. Het
onderzoek is erop gericht het maatschappelijk rendement van brede scholen te laten zien.
Dit onderzoek, met een looptijd van 4 jaar, wordt uitgevoerd door een onderzoeksconsortium van ITS,
Sardes en Oberon. Resultaten van dit onderzoek zijn nog niet gerapporteerd.
Een onlangs afgeronde studie die is gericht op het vaststellen van effecten van een samenhangend pakket
aan maatregelen voor ouders en kinderen in achterstandssituaties is het onderzoek naar project Capabel in
het Amsterdamse stadsdeel Bos en Lommer. Dit project is in 1991 gestart met als doel om de onderwijs- en
ontwikkelingskansen van met name allochtone doelgroepen in het stadsdeel Bos en Lommer in Amsterdam
te bevorderen. De bedoeling van het longitudinale project Capabel was om in een periode van 18 jaar
rondom de scholen een traject op te bouwen van op elkaar aansluitende voorzieningen voor ouders en
kinderen in de leeftijd van 0-18 jaar. Hierin vonden bestaande projecten en activiteiten onder de
verantwoordelijkheid van de aanwezige instellingen een plaats maar daarnaast was er steeds de
mogelijkheid een nieuw aanbod vorm te geven wanneer bleek dat het bestaande aanbod de doelgroep niet
voldoende bereikte. De rol van Capabel hierin was initiërend en voorwaardenscheppend. Belangrijke spil in
dit aanbod van ontwikkelingsstimulerende en onderwijsondersteunende programma’s waren, naast de
scholen, de consultatiebureaus, de peuterspeelzalen, culturele en welzijnsinstellingen,
migrantenorganisaties en het jeugd- en jongerenwerk. Bij de opzet van activiteiten en strategieën
domineerden niet de instrumentele belangen van de scholen en de instellingen, maar de behoeften, wensen
en mogelijkheden van de ouders en de kinderen uit het stadsdeel. Om hieraan tegemoet te komen werden
onder meer paraprofessionals en beroepskrachten ingezet die de culturen kenden en de eigen talen
spraken. Op deze wijze ontstond een aanbod dat niet zozeer was vormgegeven voor maar vooral door de
ouders. De uiteindelijke doelen van het project waren geformuleerd in termen van verbetering van
schoolprestaties en vermindering van onderwijsachterstand. Via een aan het project gekoppeld
evaluatieonderzoek werd nagegaan in hoeverre de projectdoelstellingen werden bereikt (Veen, Van der
Veen & Koopman, 2011). Hiertoe werden onder meer schoolprestatiegegevens verzameld en in verband
gebracht met op individueel niveau geregistreerde gegevens over deelname aan de geboden activiteiten en
maatregelen. Het Capabelonderzoek heeft aan de ene kant laten zien dat het mogelijk is om via een
langdurig, adequaat en samenhangend pakket aan cultuursensitieve activiteiten en strategieën
laagopgeleide, allochtone (‘moeilijk bereikbare’) ouders meer bij de school te betrekken en op de scholen
een meer ouderondersteunend klimaat te realiseren. Aan de andere kant toont het onderzoek onder meer
51