Onderzoeksvragen op het terrein van kinderopvang ... - BredeSchool

peuterperiode. De leerlijn moet continuïteit in het leerproces brengen. Er zijn volgens hen twee soorten
leerlijnen, die ‘doorlopend’ dienen te zijn:
- Leerstoflijnen (de vertaalslag van onderwijsdoelen naar inhoud en aanbod per
ontwikkelingsdomein, bijv. taal, rekenen, etc): hierbij gaat het om een programmatische
doorgaande lijn;
- Kenmerken en mogelijkheden van leerlingen (interesses, leerstijlen, vaardigheden,
begripsvermogen, kennis, etc) die een individuele leerlijn zouden moeten bepalen.
Voor een gunstig ontwikkelingsverloop zou dus zowel een doorgaande lijn in het programma nodig zijn, als
op leerlingniveau (een pedagogisch-didactisch doorgaande lijn).
Veeke et al. (2009) stellen dat bij het realiseren van een doorgaande lijn van 0 tot 13 jaar verschillende
partners noodzakelijk en complementair aan elkaar zijn: kinderopvang, buitenschoolse opvang,
basisonderwijs, gemeenten, ouders. Om een doorgaande lijn te kunnen realiseren is een door alle partijen
gedragen pedagogische visie van belang, volgens Veeke. Daarvan is meestal geen sprake. Kennis van de
wereld van het jonge kind blijkt bij de professionals vaak beperkt te zijn, wat het daadwerkelijk realiseren
van een pedagogische en educatieve doorgaande lijn voor kinderen lastig maakt. Volgens Veeke moeten
professionals voor het realiseren van een doorgaande lijn gericht op optimale ontwikkelingsmogelijkheden
voor kinderen over de juiste competenties beschikken en moet er op allerlei niveaus besloten worden over
onder meer samenwerking en geschikte dagarrangementen, afhankelijk van de gezamenlijke visie op de
doorgaande lijn (zowel qua programma, pedagogisch- didactische aanpak als organisatie) en rekening
houdend met de wet OKE. Dat brengt spanningsvelden met zich mee, onder meer vanwege verschillende
kernwaarden van de samenwerkingspartners (bijv. onderwijsconcept basisschool en pedagogisch kader
kindcentrum).
Om een pedagogische en educatieve doorgaande lijn te realiseren, moet er dus nog veel gebeuren:
afstemming tussen alle betrokkenen, kennis en vaardigheden van de professionals vergroten, tot afspraken
komen. Doorlopende leerlijnen voor taal en rekenen zijn op papier gerealiseerd door de vaststelling van
referentieniveaus (zie 7.2), maar bekend is dat scholen hier nog niet erg uit de voeten kunnen. Het GION
voert onderzoek uit dat zich richt op hoe leerkrachten deze referentieniveaus kunnen gebruiken in de klas.
6.4 Onderzoek
Op het gebied van ‘de doorgaande lijn’ is nog niet veel onderzoek verricht. Het onderzoek dat er is
uitgevoerd, betreft de aansluiting tussen voor- en vroegschool en doorlopende leerlijnen tot en met groep 8.
Het onderzoek richt zich vooral op een programmatische en organisatorische doorgaande lijn.
Hieronder bespreken we kort het uitgevoerde en lopende onderzoek.
Uit een meta-analyse van de eerste opbrengsten van de kwaliteitsagenda PO (Van Vijfeijken et al, 2010)
blijkt dat een doorlopende leerlijn in de zin van het aanbieden van alle lesstof van groep 1 t/m 8 een
positieve relatie heeft met leerresultaten (onderzoek van onderwijsinspectie). Het belang van een
doorlopende leerlijn wordt in veel onderzoeken genoemd en in de praktijk wordt er ook aan gewerkt
(bijvoorbeeld in de taalpilots van het Projectbureau Kwaliteit, zie www.taalpilots.nl). Effecten zijn (nog) niet
onderzocht. Implementatie bij bijvoorbeeld de taalpilots is wel onderzocht, zo blijkt uit genoemde meta-
analyse: slechts de helft van de activiteiten rond de doorlopende leerlijn wordt in de praktijk daadwerkelijk
ingepland.
In een aantal onderzoeken is gekeken naar de aansluiting tussen voorschool en vroegschool. Uit een
reviewstudie van Van der Vegt, Studulski & Kloprogge (2007) komt naar voren dat het voorschoolse stelsel
in Nederland niet gunstig is voor de doorgaande lijn - programmatisch, pedagogisch didactisch en
organisatorisch - van voorschools naar vroegschools. Door het bestaan van verschillende organisaties is
signalering, preventie, doorverwijzing, de bespreking van de ontwikkeling van het kind, het creëren van
doorgaande lijnen en zorgnetwerken, voortdurend een extra taak van de instellingen. Daar komt bij dat niet
55