Onderzoeksvragen op het terrein van kinderopvang ... - BredeSchool

In het beleid van het vorige kabinet (Balkenende IV) is als een van de optimale condities voor het
achterstandenbeleid gesteld: ‘Het is van belang dat er sprake is van een doorlopende leerlijn van het
voorschoolse naar het vroegschoolse aanbod. Dat draagt bij aan de effectiviteit van voor- en vroegschoolse
educatie.’ Doelstellingen op dit terrein zijn echter niet geformuleerd. En in de notities over de voortgang
van de Kwaliteitsagenda PO (2009 en 2010) komt dit aandachtspunt niet voor.
In de nota Ontwikkelingskansen door kwaliteit en educatie (2008) wordt aangekondigd dat met de VNG,
besturen- en schoolleiderorganisaties gewerkt wordt aan de totstandkoming van een agenda ‘Focus op
vroegschoolse educatie’, bedoeld om te zorgen voor een goede doorlopende leerlijn om aldus te voorkomen
dat de effecten van VVE in het basisonderwijs uitdoven.
In het beleid is dus aandacht voor het veronderstelde belang van een doorgaande lijn, met name ook tussen
voorschoolse en vroegschoolse educatie. De nieuwe wetgeving op het onderwijsachterstandenbeleid in 2006
bracht echter een belangrijke beleidswijziging voor VVE met zich mee, die niet gunstig lijkt voor de
realisering van de doorgaande lijn. De verantwoordelijkheid voor VVE werd opgedeeld over gemeente en
schoolbestuur. Sindsdien dragen de gemeenten de verantwoordelijkheid voor het voorschoolse deel van de
VVE en zijn de schoolbesturen verantwoordelijk voor het vroegschoolse deel. Scholen moeten de VVE-
activiteiten in de vroegschoolse periode sindsdien zelf betalen uit de middelen die zij rechtstreeks van het
rijk ontvangen voor de bestrijding van onderwijsachterstanden. Gemeenten kunnen dus niet meer als
voorheen via financiële bepalingen en regelgeving invloed uitoefenen op de realisering van de VVE-condities
in de scholen. Daar waar juist gestreefd werd naar continuïteit is door een wijziging in de
financieringsstructuur een breuk gekomen, die wel bekend staat als de ‘knip’ in het VVE-beleid.
Gezamenlijk dragen schoolbesturen en gemeenten wel de verantwoordelijkheid voor de doorgaande lijn van
VVE. Dit betekent dat schoolbesturen afspraken moeten maken met de gemeente en andere bij VVE
betrokken partijen, zoals peuterspeelzalen en de kinderopvang, over onderwerpen als de overdracht van de
voorschoolse instelling naar de basisschool, het registreren van opbrengsten en het overnemen van
gegevens uit de voorschoolse registratiesystemen (voorschoolse toetsen).
De ‘knip’ maakt de samenwerking die nodig is voor de doorgaande lijn binnen de VVE er niet eenvoudiger
op. Anderzijds is er met ingang van het schooljaar 2011-2012 een subsidieregeling in het leven geroepen
voor een landelijke proef waarbij peuters van 2 en 3 jaar met een (taal)achterstand zich binnen de
leeromgeving van de basisschool kunnen ontwikkelen. Deze peuters krijgen de kans om minimaal 5
dagdelen per week (12,5 uur) voorschoolse educatie te krijgen en zich spelenderwijs te ontwikkelen. Doel
van de proef is om de prestaties van deze jonge kinderen vroegtijdig en spelenderwijs te verbeteren, zodat
ze een vliegende start kunnen maken op het moment dat ze naar de basisschool gaan. Deze proef is een
gevolg van een advies van de Onderwijsraad (Naar een nieuwe kleuterperiode in de basisschool, 2010). Uit
lopend onderzoek naar de effecten van een doorlopende leerlijn 26 blijkt dat er binnen besturen,
welzijnskoepels, VVE-coördinatoren en andere bij de VVE betrokkenen) onduidelijkheid is over het beleid,
vanwege tegengestelde beleidsbewegingen (integraal aanbod versus nulgroepen in basisscholen).
6.3 Veldexpertise
Binnen de KPC-groep is expertise ontwikkeld op het terrein van de doorgaande lijn, zowel binnen de
basisschool als voor wat betreft de aansluiting tussen voorschool/kindcentrum en vroegschool/basisschool.
Volgens Leenders & Elenbaas (2007) is doorgaande ontwikkeling van belang voor een gunstig
ontwikkelingsverloop, met name voor kwetsbare kinderen. Doorgaande ontwikkeling realiseer je door
vroegtijdige signalering, adequaat preventief handelen en zorgvuldig overdragen van gegevens vanaf de
26 Uitgevoerd door het Kohnstamm Instituut. Onderzoek binnen het BOPO-programma Effecten van beleidsontwikkelingen in het
onderwijsachterstandenbeleid, thema 3.
54