Onderzoeksvragen op het terrein van kinderopvang ... - BredeSchool

3.2 Hoofdlijnen in het overheidsbeleid
In hoofdstuk 2 zijn de hoofdlijnen van het overheidsbeleid beschreven voor het hele terrein van deze
programmeringsstudie over ontwikkeling, opvang en onderwijs voor 0-12 jarigen. Drie van die hoofdlijnen
spelen nadrukkelijk een rol in de ontwikkelingen in de buitenschoolse opvang en gastouderopvang voor 4
tot 12 jarigen: (a) het stimuleren van arbeidsmarktdeelname (van met name moeders) via maatregelen die
kinderopvang beter toegankelijk en betaalbaar maken, (b) inspanningen gericht op een goede
(pedagogische) kwaliteit van de kinderopvang, (c) het bevorderen van samenwerking tussen kinderopvang,
vrije tijdsvoorzieningen en onderwijs met het oog op meer rust in gezinnen én het verbeteren van
onderwijskansen voor alle kinderen.
20
(a) Stimulering van arbeidsdeelname via toegankelijke en betaalbare kinderopvang
In de periode 2005-2007 zijn er enkele wetswijzigingen doorgevoerd met als voornaamste doel het
vereenvoudigen van de combinatie van arbeid en zorg en het vergroten van de toegankelijkheid van de
kinderopvang.
Met ingang van 2005 is de Wet Kinderopvang in werking getreden waarin de vergoeding van de kosten voor
de formele kinderopvang werd verdeeld over werkgevers, overheid en ouders. Formele kinderopvang omvat
in de zin van deze wet: kinderdagopvang voor 0 tot 4-jarigen, buitenschoolse opvang en gastouderopvang
(mits die plaatsvindt door tussenkomst van een geregistreerd gastouderbureau). In 2007 is de Wet
kinderopvang zo aangepast dat een werkgeversbijdrage -voor een derde deel van de kosten van de
kinderopvang- verplicht werd gesteld. Dat maakte, vooral voor ouders die eerder geen of geen volledige
werkgeversbijdrage ontvingen, registratie bij een gastouderbureau van hun eerder informele
oppasmoeders, en oppasoma’s en –opa’s interessant. “De uitgekeerde toeslag kon daardoor fors hoger
worden dan de belasting die de opa’s en oma’s zelf over de inkomsten moesten gaan betalen“ (Bos & Huynen,
2010: 26). Bovendien werd bij de herziening van de wet de overheidsbijdrage voor de midden- en hogere
inkomens verhoogd.
Inmiddels is in 2010 de Wet Kinderopvang opnieuw aangepast, onder meer vanwege de overschrijding van
de budgetten voor de kinderopvang. Het gevolg daarvan is dat de eigen bijdrage van ouders voor deelname
aan formele kinderopvang weer omhoog is gegaan. Vanuit het veld van de kinderopvang zijn sindsdien
geluiden te horen dat met name ouders met lagere inkomens hun kinderen van de kinderdagopvang of
buitenschoolse opvang afhalen om financiële redenen. Ook het Waarborgfonds Kinderopvang signaleert in
augustus 2011 dat de bezettingsgraad in de kinderopvang minder sterk groeit dn verwacht, en dat er op
sommige plekken in het land zelfs sprake is van vraaguitval (tot wel 8%). De financiële problemen bij de
aanbieders zullen naar verwachting van het fonds mogelijk leiden tot verlies aan capaciteit in de
kinderopvang in 2012. (Persbericht Waarborgfonds Kinderopvang, 8 augustus 2011). De Miljoenennota
2011 van het kabinet Rutte zet de lijn van een hogere eigen bijdrage van ouders aan de kinderopvang voort.
Een belangrijke impuls voor de buitenschoolse opvang was de wijziging van de Wet op het Primair
Onderwijs in 2007 naar aanleiding van de motie Van Aartsen-Bos uit 2005. Sinds 1 augustus 2007 zijn
basisscholen in Nederland verplicht te zorgen voor aansluitende opvang tussen 7.30 uur en 18.30 uur als
ouders daar om vragen (Wet op het primair onderwijs, artikel 45). Deze wetswijzigingen heeft geleid tot een
aanmerkelijke groei van het aantal locaties en kindplaatsen in de buitenschoolse opvang. In de periode
2006-2008 steeg bijvoorbeeld het aantal opvanglocaties in de buitenschoolse opvang van 1075 in 2006, tot
1750 in 2008, en het aantal kindplaatsen van 89.000 tot 144.000 (Bos & Huynen, 2010).
Er is in de afgelopen jaren nogal wat onderzoek uitgevoerd dat beoogt inzicht te krijgen in de effecten van
de genomen maatregelen. Het gaat dan om (cijfermatige) gegevens over deelname en toegankelijkheid voor