Onderzoeksvragen op het terrein van kinderopvang ... - BredeSchool

op school, of lidmaatschap van een of meer formele organen van de school. Over het algemeen wordt het in
het kader van ouderbetrokkenheid of ouderparticipatie van belang geacht dat ouders zich op school laten
zien, al was het alleen maar omdat scholen van de ‘zichtbare’ ouders meer verwachten (Lareau, 1987; Veen
& Van Erp, 1997), resp. deze kinderen beter behandelen (Stevenson & Baken, 1987, p. 129). Er lijkt echter
sprake van een kip-ei-kwestie: de ouders van de beter presterende kinderen komen makkelijker naar school.
Het is niet gezegd dat deze kinderen beter presteren omdàt de ouders betrokken zijn (Dauber en Epstein,
1993, p.55). Blok (2005) voerde een literatuurverkenning uit naar ouderparticipatie in het primair en
voortgezet onderwijs. Uit dit onderzoek komen de volgende factoren naar voren die van invloed zijn op
ouderparticipatie en ouderbetrokkenheid.
Competentiegevoelens bij ouders
Vooral bij allochtone ouders en bij ouders met een laag opleidingsniveau wordt actieve participatie van
ouders gehinderd door onzekerheid en verlegenheid (Seefeldt ea, 1999; Levine, 2002; Cullingford en
Morrison, 1999; Bassler ea, 1992, voor een deel veroorzaakt door taal- en opleidingsachterstand (Pena,
2000; Veen & Van Erp, 1995).
Verwachtingen, aspiraties en kennis van ouders
Verwachtingen en aspiraties van ouders wordt in een groot aantal publicaties genoemd als belangrijke
verklarende factor voor de participatie van ouders. Hierbij gaat het vooral om de verwachtingen over de
leerprestaties van hun kinderen. Vooral ter verklaring van mindere participatie door allochtone en laag
inkomen ouders wordt geconstateerd dat er sprake is van hoge verwachtingen en aspiraties in combinatie
met een gebrek aan kennis over het onderwijs (Ledoux, Deckers, De Bruijn & Voncken, 1992; Gelauff –
Hanzon en Hoek, 1996; Veen & van Erp, 1990; Driessen en Smit, 2000; Smit, Driessen en Doesborgh, 2005).
Opvattingen van de school
Gegevens wijzen op soms stereotiepe beelden over ouders en vooral over allochtone en laaggeschoolde
ouders, namelijk als niet geïnteresseerd en niet in staat tot actieve participatie (Pond, 2001; Huss-Keeler,
1997; Smrekar en Cohen-Vogel, 2001). Bovendien is er soms, zonder dat de school zich dat realiseert,
sprake van culturele dominantie op scholen (Pena, 2000).
Competenties van leerkrachten
Niet alle leerkrachten lijken zich competent te voelen in de omgang met ouders (Klaassen, 2002). Ten
aanzien van hoger opgeleide ouders zijn docenten mogelijk bang om hun rol als deskundige te verliezen.
Ten aanzien van lager opgeleide (allochtone) ouders staan mogelijk andere factoren een goede relatie met
ouders in de weg, zoals communicatieproblemen met allochtone ouders (Booijnk, 2007). Misinterpretaties,
agitatie en sluimerende conflicten, onder meer als gevolg van onvoldoende kennis van elkaars culturele
denkbeelden kunnen leiden tot een breuk met de school (Doolaard en Leseman, 2008). Op dit moment
vindt een onderzoek plaats naar interventies voor leerkrachten in het basis- en voortgezet onderwijs om
door middel van verbeterde communicatieve vaardigheden hun ondersteuning aan ouders te verbeteren. De
interventies moeten (via een beter contact met de ouders) leiden tot een verbetering van de leerprestaties
van de leerlingen (Beukers, Ritzen en Pieters, 2011).
Sociaal netwerk van ouders
Als ouders kunnen overleggen over onderwijs en opvoedingszaken met andere ouders zou dat een gunstig
effect op de participatie van ouders kunnen hebben. Met name in het kader van onderwijsachterstanden
wordt er dan ook veel aan gedaan om ouders bij de school van hun kind te betrekken door de inzet van
personen (oa. contactouders), het creëren van plekken (oa. ouderkamers) en het kiezen van op ouders
afgestemde activiteiten (themaochtenden, opvoedingsondersteuning, taalcursussen, ed. zie ook Smit,
49