Onderzoeksvragen op het terrein van kinderopvang ... - BredeSchool

espect voor autonomie, structuur bieden en grenzen stellen) de kinderopvang gemiddeld weliswaar een
(magere) voldoende scoort, maar wat betreft het stimuleren van taal- en cognitieve ontwikkeling en het
bevorderen van sociale interactie tussen kinderen niet (De Kruif et al., 2007; Vermeer et al., 2005). In het
onderzoek van Vermeer et al. werden gegevens vergeleken met resultaten van twee eerdere onderzoeken in
vergelijkbare steekproeven van kindercentra (Van IJzendoorn et al., 1996; Gevers Deynoot-Schaub & Riksen-
Walraven, 2002). Daaruit bleek een neergaande tendens in kwaliteit over de jaren. Volgens de onderzoekers
zou deze te maken kunnen hebben met de sterke groei van de sector en met de privatisering ten gevolge
van de Wet op de Kinderopvang. Een in 2008 uitgevoerde peiling liet opnieuw een daling van de
proceskwaliteit zien (berekend over de vijf in het NCKO-instrument opgenomen ITERSR/ECERS-R
subschalen) ten opzichte van de voorgaande meting, (De Kruif e.a., 2009). Op dit moment wordt door het
NCKO een nieuwe landelijke kwaliteitspeiling voorbereid, uit te voeren in 2013. Over de mogelijke gevolgen
van kinderopvang op de ontwikkeling van kinderen op deze gebieden op korte en lange termijn geven deze
onderzoeken geen informatie. In een recente studie zijn wel samenhangen bestudeerd tussen de kinderlijke
ontwikkeling en de pedagogische kwaliteit van kinderdagverblijven (NCKO, 2011). Met behulp van
observatieformulieren en vragenlijsten werd bij ouders en leidsters informatie verkregen over het
welbevinden van kinderen op 1- en op 2-jarige leeftijd. Met behulp van het NCKO-instrumentarium werd de
pedagogische en structurele kwaliteit van de voorzieningen bepaald. Het onderzoek laat zien dat kinderen
tussen 1 en 2 jaar zich beter ontwikkelen en een hogere mate van welbevinden hebben als de kinderopvang
een hogere pedagogische kwaliteit heeft. Het gaat overigens om een samenhang en geen causaal verband.
Ook in enkele andere kinderopvangstudies zijn relaties tussen opvangkwaliteit en
welbevinden/ontwikkeling gevonden: lage scores op de ITERS (m.n. voor educatieve kwaliteit) hingen samen
met meer negatieve peer-interacties op 15 maanden (Gevers Deynoot-Schaub & Riksen-Walraven 2006a), die
op hun beurt agressie op 2-jarige leeftijd voorspelden (Gevers Deynoot-Schaub & Riksen-Walraven 2006b);
verbetering van de leidster-kind ratio leidt tot meer welbevinden en meer coöperatief gedrag bij jonge
kinderen (De Schipper et al., 2006); meer ontwikkelingsstimulering’ door leidsters draagt bij aan de
cognitieve ontwikkeling in het eerste levensjaar, bovenop de invloed van ouders (Riksen-Walraven en
Albers, 2008). Onder leiding van Riksen-Walraven is een aantal kleinschaliger onderzoeken in
kinderopvangcentra uitgevoerd met intensieve observaties en metingen van biologische stress-indicatoren
(het stresshormoon cortisol). Lage sensitiviteit van de leidsters, een hoge mate van intrusief gedrag, en
gebrek aan vaardigheden om de opvoedingssituatie op een autoritatieve manier te structureren
correleerden met hogere stressniveaus bij de kinderen (Van Bakel & Riksen-Walraven, 2002). Wat daarvan
de consequenties op langere termijn zijn, is echter (nog) niet nagegaan.
2.4 Recente initiatieven/lopend onderzoek
Kwaliteit en professionalisering
Onder meer de uitkomsten van het NCKO-onderzoek en de weinig overtuigende resultaten uit de
onderzoeken naar de effectiviteit van voor- en vroegschoolse educatie hebben geleid tot een verhoogde
maatschappelijke aandacht voor professionele ontwikkeling van kinderopvangpersoneel en
kwaliteitsverbetering van organisaties. Hierbij gaat het zowel om aandacht voor individuele scholing van
medewerkers als voor andere vormen van leren, zoals leren op de werkplek, met ondersteuning van
personeel (collega’s, leidinggevenden) uit de eigen organisatie (intervisie, coaching).
Op dit moment worden verschillende onderzoeken gedaan naar scholing en professionalisering. In de
eerste plaats een onderzoek van het NCKO naar een door het NCKO ontwikkelde kwaliteitsmonitor met
scholingen voor pedagogisch medewerkers en leidinggevenden in de kinderdagopvang, met als doel het
verbeteren van de pedagogische kwaliteit. Het doel van het onderzoek is het evalueren en bijstellen van de
training.
13