Onderzoeksvragen op het terrein van kinderopvang ... - BredeSchool

Kwaliteitsagenda kinderopvang
Als relatief recente beleidsmaatregel verscheen begin 2011 een brief van minister Kamp aan de Tweede
Kamer met de kwaliteitsagenda kinderopvang: op weg naar verbetering van de pedagogische kwaliteit van
de kinderopvang 11 . Deze agenda is zowel voor de overheid als voor de kinderopvangbranche en overige
betrokkenen richtinggevend voor de kinderopvang,voor de gehele kabinetsperiode. De kwaliteitsagenda
beschrijft hoe het kabinet de pedagogische kwaliteit wil stimuleren. In 2012 staat versterking van
taalbeheersing en interactievaardigheden in de opleiding en implementatie van de 'governancecode'
centraal. Deze code regelt het bestuur en toezicht voor kinderopvanginstellingen. In 2013 en 2014 ligt de
nadruk op de versterking van de taal- en interactievaardigheden van medewerkers, het meten van kwaliteit
en de communicatie daarover met de ouders. Vanwege de oplopende kosten voor kinderopvang de
afgelopen jaren ziet minister Kamp zich, in het kader van de bezuinigingen, genoodzaakt om ook een
financiële maatregel te nemen, namelijk het koppelen van kinderopvangtoeslag aan het aantal gewerkte
uren van de ouder die het minste werkt en het bevriezen van de maximum uurtarieven.
Al met al zijn er de volgende speerpunten of ontwikkelingen in het veld van de voorschoolse voorzieningen:
het streven naar een volledig bereik van VVE voor kinderen in een achterstandssituatie, het vergroten van
de toegankelijkheid van voorzieningen, gecombineerd met het tegengaan van segregatie,
kwaliteitsverhoging van de voorzieningen, integratie van de verschillende voorzieningen (peuterspeelzalen
kinderdagverblijven) en een verbeterde aansluiting van deze voorzieningen op het eerste jaar van de
basisschool. Op verschillende van deze onderwerpen is onderzoek lopend of beschikbaar. Op andere
onderwerpen liggen er vragen.
2.2 Onderzoek naar deelname, capaciteit en behoeften
Sinds de start van het VVE-beleid in 2000 zijn in Nederland verschillende onderzoeken uitgevoerd naar
(korte termijn)effecten van VVE-programma’s op de ontwikkeling van kinderen. Een belangrijke
informatiebron wordt gevormd door de zogenaamde cohortonderzoeken, langlopende onderzoeken waarin
de prestaties en loopbanen van meerdere groepen kinderen via periodieke metingen worden gevolgd.
Inmiddels zijn daarmee uitgebreide databestanden opgebouwd, die informatie bevatten over meerdere
groepen leerlingen. Een andere bron wordt gevormd door de quasi-experimentele onderzoeken naar de
VVE-programma’s. Eerst gaan we in op wat er uit onderzoek bekend is over de deelname aan en het bereik
van voor- en vroegschoolse educatie en kinderopvang. Vervolgens bespreken we beknopt het onderzoek
naar inhoud en effecten van deelname aan de voorzieningen.
Deelname, toegankelijkheid, capaciteit
Om te bepalen in hoeverre gemeenten erin slagen om de doelgroep van VVE daadwerkelijk te bereiken, is
het nodig om meer inzicht te krijgen in het bereik van VVE. In Nederland is slechts beperkt onderzoek
voorhanden naar de deelname van kinderen aan voorschoolse voorzieningen. Landelijk worden geen
systematische statistieken bijgehouden over deelname aan voorzieningen naar achtergrondkenmerken. En
er zijn maar weinig gemeenten die de deelname aan VVE registeren. Voor het in beeld brengen van de
deelname aan voor- en vroegschoolse educatie is de VVE-monitor opgezet (Jepma e.a., 2007; Van der Vegt
e.a., 2008; Beekhoven e.a., 2009; 2010 en 2011). In het kader van deze monitor wordt jaarlijks geprobeerd
om in een groot aantal gemeenten gegevens over het bereik van VVE te verzamelen. Dat lukt in zekere mate
voor de vroegschoolse deelname (kleutergroepen), vanwege de registratie van het leerlinggewicht op de
basisschool. Dat lukt echter niet goed voor de voorschoolse periode, omdat daar geen leerlinggewicht wordt
geregistreerd en gemeenten bepalen zelf welke kinderen zij definiëren als ‘doelgroepkinderen’. In de
voorschoolse periode bestaat er daarom veel variatie in de definiëring van de VVE-doelgroep binnen
11 Brief van Minister Kamp aan de Tweede kamer, 5-3-2011, KO/2012/2996
9