[PDF] De arbeidsmarkt van de zorgsector: data en modellen

6 Arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden
De arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden op het werk en persoonlijke
omstandigheden bepalen of een beroepsbeoefenaar een bepaalde baan, die overeen stemt met
zijn preferenties, accepteert of weer verlaat. In de praktijk overlappen arbeidsvoorwaarden en
arbeidsomstandigheden begrippen elkaar gedeeltelijk. Arbeidsvoorwaarden omvatten ook vaak
afspraken over de arbeidsomstandigheden.
Arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden zijn belangrijke verklarende factoren voor de
arbeidssatisfactie van de werkenden, en daarmee voor de omvang van de arbeidsmarktstromen
en -fricties, en die van de arbeidsreserves.
Tabel 6.1 De belangrijkste vertrekredenen uit de zorgsector uitgesplitst naar vertrekrichting in 2001
Binnen zorg % Buiten zorg % Gestopt %
Ontplooiing 27 Behoefte aan ander werk 23 Gezin 29
Behoefte aan ander werk 26 Ontplooiing 21 Ouderschap 28
Perspectief 20 Lichamelijke belasting 20 AOW 23
Reistijd 20 Beloning 19 Vrije tijd 19
Voldoening werk 17 Werktijden 17 Gezondheid 13
Beloning 16 Voldoening werk 16 Lichamelijke belasting 12
Werktijden 15 Perspectief 16 Verhuizing 11
Werkdruk 12 Werkdruk 12
Bron: Elsevier en LCVV, Feiten over verpleegkundige en verzorgende beroepen in Nederland 2002.
6.1 Arbeidsvoorwaarden
De arbeidsvoorwaarden vormen de uitkomst van het onderhandelingsproces tussen werkgevers
en werknemers over arbeidsduur, werktijden, salariëring, vergoedingen, uitkeringen, vakantie,
verlof, enzovoort. CBS, het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Prismant
verzamelen en publiceren allen informatie over de arbeidsvoorwaarden.
Tabel 6.1 laat zien dat met betrekking tot de arbeidsvoorwaarden alleen de beloning en
werktijden redelijk scoren als vertrekreden naar een andere baan. Maar ze scoren laag
vergeleken met andere motieven. Toch blijkt uit peilingen van het CBS dat de onvrede met de
beloning in de sector zeer groot is. Terwijl de loontevredenheid van de werkenden in de meeste
sectoren tussen de 65% en 75% ligt, is die in zorg- en welzijnsector slechts 50% (CBS,
arbeidsomstandigheden 2000). Dat de beloning niet hoger scoort als vertrekreden komt
waarschijnlijk door de geringe beloningsverschillen binnen de zorg- en welzijnsector voor
32