[PDF] De arbeidsmarkt van de zorgsector: data en modellen

Sinds eind jaren negentig gebruikt Prismant RegioMarge als landelijk prognose instrument voor
de arbeidsmarktontwikkelingen in de zorgsector en als analyse instrument van landelijk
arbeidsmarktbeleid. Voor deze gebruiksdoeleinden moet het model echter voldoen aan een
aantal belangrijke eisen. Het model moet op zijn minst gedragsrelaties en koppelingen tussen de
vraag- en aanbodzijde te bevatten. Dit blijkt niet zo te zijn.
9.1.2 Structuur
De structuur van RegioMarge is in wezen eenvoudig. Het model berekent in een aantal stappen
de vraag en het aanbod van verpleegkundigen en verzorgenden op vijf kwalificatie 23 niveau’s
en in zes subbranches 24 . Het model berekent eerst de gewenste werkgelegenheid van de
zorginstellingen op basis van de beschikbare budgetten. Dit is de vraag naar personeel in de
zorgsector. Vervolgens berekent het model aanbod van personeel. Het aanbod is gebaseerd op
de beslissingen van beroepsbeoefenaren om hun baan aan te houden, hun baan te verlaten
(uitstroom) of een open staande baan binnen de zorgsector te aanvaarden (instroom).
In- en uitstromen zijn in het model onderscheiden naar diverse motieven en richtingen. Figuur
10.1 geeft een schematische weergave van de arbeidsmarkt stromen 25 in het model. Als
sluitpost berekent het model uit de confrontatie tussen vraag en aanbod een verwacht tekort of
overschot
Het model is geconstrueerd vanuit het perspectief van de zorginstellingen en de
zorgopleidingen. De gewone pijlen geven stromen op de arbeidsmarkt weer. De onderbroken
pijlen geven de “beleidsknoppen” weer die de instellingen kunnen hanteren om deze stromen te
beïnvloeden. Het model berekent de arbeidsvraag uit de zorgproductie binnen de
budgetrestricties, de arbeidsduur en het personeelsverloop. Het onderwijsstelsel, studie- en
beroepsrendementen, mobiliteit, herintreding en scholing bepalen in het model het
arbeidsaanbod. Het vervolg van deze paragraaf bespreekt de onderliggende processen en de
manier waarop zij in het model zijn vorm gegeven.
9.1.2.1 Uitbreidingsvraag [1]
De oplossing van het model begint met zorgbudgetten die de zorginstellingen voor een
belangrijk deel toegewezen krijgen door de overheid. Het omvangbeleid bepaalt de gewenste
werkgelegenheid (per branche en/of kwalificatieniveau) van de instellingen binnen het
toegelaten budget plus de extra financiële middelen voor specifieke prestaties, zoals het
terugdringen van de wachtlijsten. In het model verandert de gewenste formatie in fte’s in een
23 Kwalificatieniveau: 5, 4, 3IG, 3 en 2.
24 Subsectoren: ziekenhuizen, geestelijke gezondheidszorg, gehandicaptenzorg, verpleeghuizen, verzorgingshuizen en
thuiszorg.
25 RegioMarge is in tegenstelling tot AMOZ niet primair bedoeld om de stromen op de arbeidsmarkt te beschrijven. Het
model is hier voor de vergelijkbaarheid met AMOZ wel als een stromenmodel weergegeven.
42