[PDF] De arbeidsmarkt van de zorgsector: data en modellen

zorgaanbieders. Verder kunnen gevestigde zorgaanbieders actief of passief nieuwe toetreders op
de markt weren, bijvoorbeeld door patiënten en cliënten die vanuit de nieuwe zorgaanbieders
worden doorverwezen te weigeren of onder aan de wachtlijst te plaatsen.
Op de arbeidsmarkt is de marktmacht van de zorginstellingen echter beperkt. Werknemers
kunnen vrij gemakkelijk van zorginstelling veranderen en zij doen dat in de praktijk ook vaak.
Verder kunnen veel beroepsbeoefenaren in de zorg ook zelfstandig hun beroep uitoefenen. De
mogelijkheden daarvoor zijn door de deregulering toegenomen.
Instellingen zullen zich meer gaan specialiseren in die zorgactiviteiten waarin zij een
comparatief voordeel in kennis of ervaring hebben. Deze specialisatie van de instellingen zal
leiden tot differentiatie van de arbeidsvoorwaarden. Professionele instellingen zullen zelfstandig
het arbeidsvoorwaardenoverleg gaan voeren, de concurrentie om het schaarse personeel zal
groter worden. Ook binnen instellingen die een breed pakket blijven aanbieden of met andere
instellingen een zorgketen opzetten zullen door de concurrentie gedwongen worden op de
arbeidsmarkt op decentraal te onderhandelen.
Daardoor zal de arbeidsmarkt van de zorgsector in toenemende mate beter gaan functioneren.
De lonen voor de schaarse beroepsbeoefenaars zullen gaan stijgen. Dit zal op korte termijn het
personeelsverloop verminderen en het aantal herintreders vergroten. Op lange termijn zal door
het verbeterde arbeidsmarktperspectief het aantal gediplomeerden uit de opleidingen eveneens
toenemen.
9.4.3 Conclusie
De vernieuwing van het zorgstelsel versterkt de coördinerende rol van de arbeidsmarkt in de
zorgsector. Verder zullen de efficiëntie en substitutie mogelijkheden toenemen door de
ontschotting tussen beroepen, functies en taken. Vooral de substitutiemogelijkheden tussen
beroepen en de informele zorgarbeid zullen toenemen. Specialisatie door instellingen en in
beroepen leidt tot meer een decentrale besluitvorming en tot meer concurrentie op de
arbeidsmarkt. Integratie van zorg en ketenzorg leidt tot meer centrale of gedeelde
besluitvorming over het zorgaanbod maar niet noodzakelijkerwijs over de arbeidsvraag.
Dat maakt “manpower planning” modellen minder geschikt als instrument voor de analyse van
toekomstige knelpunten op de arbeidsmarkt. Terugkoppeling via de signalen van de
arbeidsmarkt en de reacties daarop van de uiteenlopende zorgaanbieders en beroepsbeoefenaars
worden belangrijker. Dynamische evenwichtsmodellen 47 van de arbeidsmarkt in de zorgsector
zijn in dat geval informatiever zowel voor beleidsanalyses en als voor toekomstverkenningen.
47 Met evenwichtsmodellen worden modellen bedoeld met evenwichtstendenties. Het evenwicht hoeft nooit bereikt te
worden.
62