[PDF] De arbeidsmarkt van de zorgsector: data en modellen

ontwikkelingen zullen inspelen. De deregulering van het zorgaanbod geeft nieuwe
zorgaanbieders ook de mogelijkheden toe te treden op de zorgmarkt en nieuwe producten te
ontwikkelen en aan te bieden aan de consument. Om die producten te kunnen maken zullen op
de arbeidsmarkt naar verwachting nieuwe beroepen en specialismen gevraagd en aangeboden
worden.
De omvang van de zorgvraag kan door de keuzevrijheid van de consument ook toenemen.
Of dat gebeurt, hangt af van de criteria bij de indicatiestelling in de zorg en het budget dat aan
die indicaties wordt verbonden, en van de mate van eigen betalingen in de aangeboden en
gevraagde ziektekostenverzekeringen. Door de deregulering van aanbod kunnen de wachtlijsten
korter worden. Hierdoor zal de vraag naar zorgpersoneel verder toenemen. Verder kan de
modernisering van de AWBZ er toe leiden dat de informele mantelzorg in toenemende mate
betaald zal gaan worden uit toegekende PGB’s. Het belangrijkste effect hiervan op de
arbeidsmarkt is dat de loondrukkende werking van dit reservoir onbetaalde arbeid wegvalt
[Visser en Tijdens, 2003]. Aan de andere kant zullen de huidige mantelzorgers door de
vergoeding van de mantelzorg geneigd zijn om meer uren zorg aan te bieden ten koste van
minder vrije tijd 46 , waardoor de krapte op de arbeidsmarkt afneemt. Het netto effect op de lonen
is niet eenduidig.
9.4.2 Concurrentie
De concurrentie tussen zorgaanbieders zal leiden tot kostenbesparende vernieuwingen in het
productieproces. Het gaat daarbij vooral om verbetering van de arbeidsproductiviteit door:
• verdergaande specialisatie door ontvlechting van zorgfuncties (wonen en zorg) en door
taakafsplitsing en taakherschikking met behulp van richtlijnen en protocollen.
• ontwikkeling van ketenzorg en integratie van eerste en tweede lijnszorg.
• standaardisatie en de introductie van nieuwe informatie- diagnose- en behandelingssystemen
zal de arbeidsproductiviteit verbeteren.
• nieuwe organisatie en managementsystemen die productiviteit verbeteren en het
personeelsuitval percentage verminderen.
Deze verbeteringen van de arbeidsproductiviteit zullen ceteris paribus leiden tot verminderde
vraag naar personeel.
Concurrentie in de zorg is niet van zelfsprekend. Ziekenhuizen hebben vaak een lokaal
monopolie. De hoge vaste kosten vormen vaak een belangrijke toetredingsdrempel voor nieuwe
46 Het is onduidelijk hoe groot dit extra aanbod zal zijn en dus ook hoe groot het loondrukkende effect is. Immers, het
belangrijkste motief voor het zorgaanbod van mantelzorgers is genegenheid en vanzelfsprekendheid binnen de familieband.
Het is de vraag in hoeverre er bereidheid bestaat de zorg tegen betaling buiten de familieband aan te bieden.
61