[PDF] De arbeidsmarkt van de zorgsector: data en modellen

helft van de jaren negentig sterk gedaald vanwege de onderwijshervormingen maar vertoont
sindsdien weer een stijgende trend. Vrijwel alle nieuw gediplomeerden die niet doorgaan in een
vervolgopleiding vinden een baan in de zorgsector. Ongeveer 5% van de werkenden verlaat
jaarlijks de zorgsector voor een baan buiten de sector of stopt met werken. De belangrijkste
vertrekredenen zijn arbeidssatisfactie en arbeidsomstandigheden. Slechts 1%-punt vertrekt
vanwege gezin of persoonlijke rederenen. Toch keert veel zorgpersoneel terug naar de sector.
Deze herintreders compenseren het personeelsverloop voor 3,5%-punt. Opgeteld (+3% −5%
+3,5%) neemt het arbeidsaanbod toe met 1,5% per jaar. Een sterkere uitbreidingsvraag naar
personeel (zoals verwacht door Prismant) leidt tot meer vacatures. In de laatste jaren is daarom
de vacaturegraad in de sector toegenomen van1% tot 2,5%.
Aan de ene kant bestaat er een toenemend tekort aan VOV personeel en aan de andere kant is de
arbeidsuitval en arbeidsreserve groot, en de werktijd per VOV-er kort. Ongeveer 8% van de
werkenden is in de ziektewet en ruim 10% is arbeidsongeschikt. De arbeidsparticipatie van
VOV-ers jonger dan 50 jaar is slechts 75%. Van de VOV-ers boven de 50 jaar werkt nog maar
een klein gedeelte. En ten slotte werken de meeste VOV-ers in deeltijd. De gemiddelde werktijd
is slechts 20 uur per week. In feite bestaat er een zeer groot onbenut arbeidspotentieel aan
VOV-ers.
9 Arbeidsmarkt modellen van de Zorgsector
Modellen spelen een belangrijke rol in het analyseren van historische ontwikkelingen en het
nadenken over mogelijke en wenselijke toekomstige ontwikkelingen. Voor arbeidsmarkt
analyses kiezen onderzoekers daarbij zelden voor een sectorale invalshoek. Immers, de
arbeidsmarkt coördineert vraag en aanbod van arbeidsuren van specifieke beroepsbeoefenaars
met een zeker opleidingsniveau. Een specifiek beroep kan vaak binnen vele branches
uitgeoefend worden. Zorgberoepen zijn echter in sterke mate geconcentreerd in de zorgsector.
Een sectorale invalshoek voor de analyse van de arbeidsmarkt voor zorgberoepen leidt in dat
geval tot minder methodelogische en empirische problemen. Voor de beschrijving van de
arbeidsmarkt in zorgsector zijn in Nederland twee modellen ontwikkeld. Het oudste model,
RegioMarge, is ontwikkeld door Prismant 20 . Het andere model AMOZ is ontwikkeld door de
OSA 21 . Verder is er in Nederland ook het ROA prognosemodel voor de nationale arbeidsmarkt
20 Prismant is ontstaan uit een fusie van SIG en NZi. Het ondersteunt zorginstellingen bij het formuleren, implementeren en
evalueren van hun beleid, gericht op verbetering van doeltreffendheid, doelmatigheid en kwaliteit van de zorg door middel
van advies, onderzoek en informatievoorziening.
21 OSA staat voor Organisatie voor Strategisch Arbeidsmarktonderzoek. De OSA is in 1983 opgericht door de toenmalige
minister van Onderwijs en Wetenschappen. Het doel van de OSA is het opbouwen en uitdragen van strategische kennis
over arbeidsmarktvraagstukken, als basis voor oordeelsvorming en beleidsvoorbereiding. Tevens richt de OSA zich op de
wisselwerking tussen wetenschappelijk onderzoek en beleid.
40