buradan - Yangın

yangın tehlikesi açısından sınıflandırıldıklarını ve tüm sınıflar için
geçerli ortak yangın güvenliği gereksinimleri ve ilaveten her bir sınıf
için, ilgili sınıfa özel olarak verilen gereksinimleri görmekteyiz. Ortak
yangın güvenliği kriterleri içerisinde, kullanılan yapı malzemeleri ile
ilgili kriterler, bina yerleşimi ve ulaşım yolları, bina taşıyıcı sisteminin
stabilitesi, yangın bölmeleri, duvarlar, döşemeler, cepheler ve çatılar
ile ilgili yangın güvenliği kriterleri tanımlanmaktadır. Yönetmelik
tüm kaçış yöntemlerini kapsayacak şekilde kaçış güvenliği ile
ilgili hususları ayrı bir kısım halinde vermekte; yine sırasıyla bina
bölüm ve tesisleri, elektrik tesisatı, duman kontrol sistemleri,
yangın söndürme sistemleri, tehlikeli maddelerin kullanılması ve
depolanması ile ilgili hususları ayrı kısımlarda, hem tüm binalar için
genel kriterleri, hem de bina kullanım tiplerine ve tehlike sınıflarına
özgü gereksinimleri ayrı ayrı tanımlamaktadır. Burada, örneğin
95/16/AT Asansörler Yönetmeliği kapsamında değerlendirilen
asansörlerin yangın güvenliği için kuralları bulmak, veya 92/42/
AT “Yeni Sıcak Su Kazanları Yönetmeliği” kapsamında bulunan
kazanlar ile ilgili yangın güvenliği kriterlerine ulaşmak mümkündür.
Yönetmelik, kamusal alanda ve özel sektörde yangın güvenliği
sorumluluğu, yangın güvenliği ekipleri ve eğitimleri, yönetmeliğe
uygunluğun denetimi, kamu kurumları arasında yönetmeliğin
uygulanması amacıyla işbirliği yöntemleri v.b. düzenlemeleri de
ortaya koyduktan sonra, mevcut binalarda ilgili tüm gereksinimlerin
uygulama kurallarını da tanımlamakta ve bu halde Binalarda Yangın
Güvenliği konusunun temel prensipleri belirlemiş bulunmaktadır.
Yönetmeliğin ikinci kısım, dördüncü bölümü altında, tüm binalarda
kullanılacak yapı malzemeleri için geçerli olan “Yangın Güvenliği”
gereksinimlerini görüyoruz. Burada “yapı malzemeleri” tanımı; “bina
ve diğer inşaat işleri de dâhil olmak üzere, bütün yapı işlerinde kalıcı
olarak kullanılmak amacı ile üretilen bütün malzemeler” olarak
verilmekte; yani binayı oluşturmak için kullanılan her malzeme,
yapı malzemesidir. Yapı malzemeleri ile ilgili yönetmeliğin temel
beklentisi, “kolay alevlenen” malzemelerin tek başına yapıda
kullanılmaması, yalnızca bir kompozit malzeme içeresinde,
kompozit malzemenin toplam yangın tepkisinin “normal alevlenen”
sınıfına tekabül etmesi şartıyla kullanılabilmesidir.
Yönetmelik, EK 2Ç’sinde yapı malzemelerinin TS EN 13501-1’e
göre yanıcılık (veya yangına tepki) sınıflarını şöyle tanımlıyor:
Hiç Yanmaz: A1; döşemelerde A1 fl
Zor Yanıcı: A2 - s1,d0; döşemelerde A2 fl s1
Zor Alevlenici: Yukarıdaki hariç tüm diğer A2 sınıfları, tüm B ve C
sınıfları; döşemelerde B fl - s1 ve C fl - s1
Normal Alevlenici: Tüm D ve E sınıfları; döşemelerde yukarıdakiler
hariç tüm diğer A2 fl , B fl , C2 fl , Dfl ve E fl sınıfları.
Kolay Alevlenici: F; döşemelerde F fl
Bu durumda, EN 13501-1’de tanımlı yangına tepki sınıfı F (veya
döşemeler için Ffl) olan malzemelerin, hiçbir inşaat-yapım işinde
kendi başlarına kullanılamayacağını, ancak bir kompozit malzeme
içerisinde olmak ve kompozitin yangına tepki sınıfının da bir üst
seviye olan Normal Alevlenici kriterlerini sağlaması koşulu ile
kullanılabileceğini Yönetmelik açık olarak belirtmiş bulunmaktadır.
EN 13501-1 incelendiğinde, bir ürün 2 şekilde F (Kolay Alevlenici)
olarak sınıflandırılmaktadır. Bunlardan birincisi, EN 11925-2 Küçük
Alev testinde başarısız olup, E sınıfı içerisine girememek; diğeri
ise üreticinin yangına karşı tepki testi yapmayarak ürününü F veya
NPD – “Performans belirtilmemiştir” şeklinde sınıflandırmasıdır.
BİLDİRİLER KİTABI TÜYAK
PROCEEDINGS BOOK 2009
Birinci yöntem, yani ürünün EN 11925-2’de tanımlanan 15 saniye
süre ile yanma kabininde aleve maruz bırakılması sonucunda,
alev çekildikten sonraki 20 saniye içinde alevin 150 mm’den
fazla yayılması ve böylece sonucun E sınıfı kriterini sağlamaması
durumu; yangına tepki performansı bu seviyede olan ürün
üreticisine, mecburen ürün tasarım ve üretimi sürecini değiştirmeyi
mecbur kılmaktadır. Başka bir deyişle, nihayet ülkemizde “Yangın
Güvenliği” ile ilgili bir yönetmelik, tüm yapı malzemeleri için sadece
ve sadece akredite test ile kanıtlanabilecek bir minimum yangın
güvenliği kriteri belirlemiş ve bunu zorunlu hale getirmiştir. Bu
halde, artık hiçbir yapı malzemesi üreticisinin ürettiği ürün için F-
“performans belirtilmedi” beyanında bulunarak ile yangına karşı
tepki hususundaki “güvenli ürün” sorumluluğundan kurtulması
mümkün olmayacaktır, çünkü yönetmelik yangına karşı tepki
performansı F olarak beyan edilen ürünlerin hiçbir yapım ve inşaat
işinde tek başına kullanılmasına müsaade etmemektedir.
Yine aynı yönetmeliğin aynı maddesinin alt başlıklarını
incelediğimizde, “Duvarlarda iç kaplamalar ile ısı ve ses yalıtımları;
en az normal alevlenici, yüksek binalarda ve kapasitesi 100 kişiden
fazla olan sinema, tiyatro, konferans ve düğün salonu gibi yerlerde
ise en az zor alevlenici malzemeden yapılır. Dış kaplamalar, 2 kata
kadar olan binalarda en az normal alevlenici, yüksek bina sınıfına
girmeyen binalarda zor alevlenici ve yüksek binalarda ise zor yanıcı
malzemeden yapılır ” kuralı karşımıza çıkmaktadır. Bu kritere göre;
eğer binanın kot alım noktası ile saçak noktası arasındaki bina
yüksekliği 21.5 metre’den yüksek veya 7 kattan fazla; ya da tüm yapı
yüksekliği 30.5 metre’den yüksek veya 10 kattan fazla ise, yani bina
“yüksek bina” olarak tanımlanan bina sınıfına dahil ise, iç kaplamaları
en az zor alevlenici, yani en az EN 13501-1’e göre A2, B veya C
sınıflarına uygun; dış kaplamaları ise en az normal alevlenici, yani
en az EN 13501-1’e göre D veya E sınıflarına uygun malzemelerden
seçilmelidir. Bu kural, yükseklik farkı gözetmeksizin tüm 100 kişiden
fazla kapasiteli toplantı yerlerinde de geçerlidir. Dış kaplamalar ise, 2
kata kadar olan binalarda en az normal alevlenici (D veya E), yüksek
bina sınıfına girmeyen binalarda zor alevlenici (A2, B veya C) ve
yüksek binalarda ise zor yanıcı (A2 - s1,d0) malzemeden olmalıdır.
Aynı şekilde, tanımını yaptığımız yüksek binalarda, “ıslak hacimden
geçen branşman boruları” hariç, tüm tesisat borularının da en az zor
alevlenici olması (A2, B veya C) olması zorunluluğu bulunmaktadır.
Yapı malzemelerinin Yangına Karşı Tepki özelliğinin belirlenmesi,
ya malzemenin yönetmeliğin “Ek-2/C Yanıcılık Sınıfı A1 Olan Yapı
Malzemeleri” başlığında sıraladığı ve test gerektirmeksizin yangına
karşı tepki sınıfının A1 olarak beyan edilebileceği malzemelerden
biri olması, ya da TS EN 13501-1 standardına göre TÜRK
Akreditasyon kurumu tarafından veya TÜRKAK’ın eşlenik kabul
ettiği bir yabancı akreditasyon kurumu tarafından akredite olmuş
bir laboratuarda ilgili testin gerçekleştirilmesi ile mümkündür. Birinci
duruma, yani yangına karşı tepki gerekmeksizin sınıfı A1 olarak
beyan edilebilecek ürünlere baktığımızda şu ürünler karşımıza
çıkmaktadır:
Genleşmiş kil, genleşmiş perlit ve genleşmiş vermikülit, mineral
yün, selüler cam, beton, gaz beton, çimento, kireç, uçucu kül,
mineral agregalar, alçı ve alçı bazlı sıvalar, inorganik bağlayıcılı
harçlar, killi malzemeler, kalsiyum silikat birimler, doğaltaş ve
arduvaz birimler, alçı birimler, cam, cam seramik ve seramik.
Ancak, EK-2/C tablosu altında verilmiş dikkate değer bir kural
sözkonusudur; “Tablodaki malzemelerden hiçbirisinin, bünyesinde
TÜYAK 2009
3