buradan - Yangın
buradan - Yangın
buradan - Yangın
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
edilebilir çözümler”e göre daha yenilikçi olup, özel yangın güvenlik<br />
mühendisliği çözümleridir. Ancak bu çözümler yüksek bilgi seviyesi ve<br />
geniş teknik kaynaklara referans vermekle mümkün olmaktadır [4].<br />
Ülkede, yangın güvenliği için, pek çok binada yeni bina kodlarının<br />
performans gereksinimlerini hükümsel kurallarla karşılayan “kabul<br />
edilebilir çözümler”e göre tasarım yapılmaktadır [5].<br />
Yeni Zelanda’nın yangına dirençle ilgili olarak hazırlanmış bina<br />
kodunun gereklerini karşılayan “Kabul Edilebilir Çözümler” [21] Ek-<br />
3’te ayrıntılı olarak incelenmektedir.<br />
2.5. Japonya [22]<br />
Japon bina kodları (Japon Bina Standart Kanunları-BSLJ), yapıların<br />
ve malzemelerin detaylı teknik şartnamelerinde yer alan fonksiyonel<br />
gereksinimleri içerecek şekilde 1998’da revize edilmiştir. Böylece<br />
mevzuat genel anlamda; performans esaslı kimliğe bürünmüştür.<br />
Bunu takip eden ilgili mevzuat düzenlemeleri Haziran 2000’de<br />
yapılmıştır. Böylece yapısal yangına direnç tasarım yöntemi<br />
yürürlüğe girmiştir. Yöntem;<br />
w Yapısal elemanların yangına maruz kalması,<br />
w <strong>Yangın</strong>a maruz kalma sırasında çelik ve kompozit elemanların<br />
sıcaklığının yükselmesi,<br />
w Yapı sisteminin çöküşü için ulaşılan en son noktaların<br />
hesaplanması için standart yöntemleri içermektedir.<br />
Yapısal yangın direnci ile ilgili basitleştirilmiş bir doğrulama yöntemi<br />
serisi ve performans değerlendirmenin bir çerçevesi olarak yangın<br />
direnci için Kenshoho (Doğrulama Yöntemi) eklenmiştir. Doğrulama<br />
yönteminin kullanımı ile yapı elemanlarının yangın direncinin hızlı<br />
ve kolay bir şekilde gereken kontrolü mümkün olmaktadır.<br />
BSLJ’de ifade edilen yangına direncin fonksiyonel gereksinimleri<br />
Şekil 3’de şematik olarak ifade edilmektedir. Buna göre, iç ve dış<br />
yangın olmak üzere 2 çeşit yangın bulunmaktadır. Bina içinde<br />
çıkan iç yangınlar öngörülebilmektedir. Çünkü yangın şiddeti<br />
sadece binanın kendi durumuna bağlıdır. Doğrulama yönteminde,<br />
iç yangın için hesap yöntemleri sağlanmaktadır. Binayı çevreleyen<br />
bir alanda çıkan dış yangın ise, öngörülemeyen yangın olarak<br />
adlandırılabilmektedir. Çünkü yangın bina sahibinin kontrolünde<br />
olmayıp, şiddeti komşu parselin durumlarına bağlıdır. Doğrulama<br />
yöntemi olarak dış yangın için herhangi bir analitik yöntem<br />
belirtilmemiştir. Ancak, ISO 834 standart yangını güvenilir olarak<br />
kabul edilmektedir.<br />
Tasarımcı, Şekil 3’de ortaya konan yangına direncin fonksiyonel<br />
gereksinimlerin yapı tarafından karşılandığını belirlemek için,<br />
İç yangın (öngörülebilir)<br />
Dış yangın<br />
Mülkiyet sınırı<br />
Şekil 3. <strong>Yangın</strong> direncinin fonksiyonel gereksinimleri<br />
Fonksiyonel gereksinimler<br />
Başlıca yapısal elemanlar<br />
Açıklıklar<br />
Fonksiyonel gereksinimler<br />
Yalıtım<br />
Bütünlük<br />
yük taşıma kapasitesi (yapısal çerçeve)<br />
BİLDİRİLER KİTABI TÜYAK<br />
PROCEEDINGS BOOK 2009<br />
yapısal yangına direnç tasarım yönteminin A, B ve C metotlarından<br />
herhangi birini seçebilmektedir.<br />
A metodu; koddaki hükümsel kuralları takip eden geleneksel bir<br />
yaklaşımdır. Binanın boyutuna (kat sayısı) bağlı olarak temel yapısal<br />
elemanların gerekli yangına direnç süreleri kodda belirlenmektedir.<br />
Yapının ana bölümleri yangına dirençli konstrüksiyonlardan<br />
yapılmaktadır. Söz konusu konstrüksiyonlar, yangına direnci<br />
onaylanmış konstrüksiyonlar olarak listelenmiştir.<br />
B ve C metodu ile performans esaslı yaklaşım sağlanmaktadır.<br />
Bu metodlar, tasarım aşamasının karmaşıklığı ve hassaslığı ile<br />
tasarım çözümünü değerlendirecek kuruluşlar yönünden farklılıklar<br />
göstermektedir. B metodunda, çözümünün yerel bina otoritesi<br />
tarafından kontrol edilebilmesi için tasarım aşaması basitleştirilmiştir.<br />
Bu, kontrol ve onay aşamasını ve süresini kısaltmaktadır. Ancak aynı<br />
zamanda, tasarımda birbirine benzer sonuçlar ortaya çıkmaktadır.<br />
C metodu tercih edildiğinde, mühendislik sezgilerindeki doğrulara<br />
uygun olmak ve kanunlardaki gereksinimleri takip etmek şartıyla,<br />
herhangi bir tasarım prosedürünün adapte edilmesi mümkündür.<br />
Eş Kontrol (Gözden Geçirme) Kuruluşlarınca tasarımın uygunluğu<br />
incelenmektedir. Devamında Japon Arazi, Altyapı ve Ulaşım<br />
Bakanlığı (Minister of Land, Infrastructure and Transportation)<br />
tarafından onaylanmaktadır.<br />
2.6. Avustralya<br />
Tüm hesap ve sonuçlarda, ISO 834 yangın eğrisi temel<br />
alınmaktadır. Diğer yangın eğrilerini göz önüne alan herhangi bir<br />
düzenleme bulunmamaktadır. Çelik yapı elemanları için sıcaklık<br />
tahmin prosedürü standart yangın testlerinden elde edilen deneysel<br />
sonuçlar kullanılarak çıkarılmıştır [7].<br />
2.7. Çin<br />
Tüm hesaplamalarda ISO 834 standart yangın eğrisi temel<br />
alınmaktadır. Yalıtımı da içeren çelik elemanlarının yangın süresince<br />
sıcaklıklarının tahmini için analitik çözümler verilmektedir. Ancak<br />
bu formülasyon sadece ISO 834 standardını esas alan yangınlar<br />
için geçerli olmaktadır [7].<br />
3. Sonuç<br />
Çeşitli ülkelerin yönetmelikleri incelendiğinde; yapı, yapının<br />
bir bölümü ve yapı elemanları için öncelikle yangına direnç<br />
gereklerinin belirlenmiş olduğu görülmektedir. Yönetmeliklerin<br />
büyük çoğunluğunda yapı elemanlarının bu gerekleri karşılaması<br />
için gereken süreler, hükümsel kurallar olarak verilmektedir.<br />
Bu süreler standart yangın eğrilerini temel almakta ve yapı<br />
elemanlarının yangına direnç sürelerinin belirlenmesinde<br />
standart yangınlar kullanılmaktadır. Standard yangınların binanın<br />
(kompartımanın) özellikleri ile fazla bir ilişkisi bulunmamaktadır.<br />
Ancak binada çıkan doğal yangınlar standart yangınlara göre çok<br />
daha şiddetli olabilmektedir. Yapının ayakta kalması için doğal<br />
yangın koşullarına göre yangına direnç gereklerinin yeniden<br />
belirlenmesi zorunlu olmaktadır. Bu yaklaşım, performans esaslı<br />
yaklaşım olarak adlandırılmaktadır.<br />
İsveç, Yeni Zelanda, Finlandiya, Japonya gibi ülkeler incelendiğinde,<br />
yapısal yangına direnç gereksinimlerinin belirlenmesinde,<br />
hükümsel kurallar yanında, doğal yangın koşullarını etkileyen bina<br />
(kompartıman) özelliklerinin de (yangın yükü, açıklık oranları, ısı<br />
yayılım hızı) dikkate alındığı görülmektedir.<br />
TÜYAK 2009<br />
7
Change language