buradan - Yangın

More documents

Recommendations

Info

and use alternative extinction material. Wet chemicals have been developed for this purpose. For the last ten years, cooking oil fire has been classified as “class K (kitchen) fire” in USA and as “class F” fire in Europe. In our country, cooking oil fire 1. Giriş Yağ yangınları özellikle mutfaklarda yemek pişirme ve kızartma amacı ile ısıtılan yağların çeşitli sebeplerle gereğinden fazla ısınarak tutuşma sıcaklığına ulaşması sonucu meydana gelmektedir. Ayrıca davlumbazlarda da yağ buharları yoğuşarak zamanla birikmekte ve tutuşma sıcaklığına ulaştığında bahsedilen yağ yangınını oluşturmaktadır. Bu nedenle özellikle pişirme yağlarının yangınları üzerinde durulacaktır. Yağ yangınlarının farklı davranışı eskiden beri dikkat çekmiştir. Yağ yangınları sıvı yangınlarının yani B Sınıfı yangınların içinde mütalaa edilmiş olmakla birlikte gerek yanma davranışı ve gerekse söndürme tekniği açısından farklılıklar arz ettiği için müdahale edenleri çoğu zaman zor durumda bırakmıştır. Uygulanan suyun yangını artırdığı görülmüş, suyun bileşenlerine ayrılarak hidrojen ve oksijene dönüştüğü zannına varılmış, hatta suyun yandığı yorumları yapılmıştır. Pişirme yağı yangınları sebebi ile özellikle mutfaklarda çok sayıda ölümlü ve yaralanmalı olaylar yaşanmaktadır. Ülkemizdeki istatistiklerde bu konuda tafsilat yer almamaktadır. Kanada’nın Alberta bölgesinde 1988-1992 yılları arasında meydana gelen 39182 mutfak yangınında 228 ölüm ve 2172 yaralanma meydana geldiği açıklanmıştır. Amerika Birleşik Devletleri’nde ise NFPA’nın yapmış olduğu araştırmanın verilerine göre her yıl 3300 kişi ev yangınlarından ölmektedir. Bu ölümlerin 700 adedi 14 yaş altısını mutfak yangınları oluşturmaktadır. Bu oran uygulanacak olursa ABD’de her yıl 198 kişi pişirme yangınlarından ölmektedir. Yangın sınıfları olarak Amerika, Avrupa ve Avustralya kıtalarına baktığımızda; Tablo 1. Amerika Avrupa / Avustralya Yakıt / Isı Kaynağı A Sınıfı A Sınıfı Sıradan Katı Yanabilen Maddeler B Sınıfı B Sınıfı C Sınıfı Yanabilen ve Alevlenebilen Sıvılar Alevlenebilen Gazlar D Sınıfı D Sınıfı Yanabilen Metaller C Sınıfı E Sınıfı Elektrikli Alet ve Tesisat K Sınıfı F Sınıfı Bitkisel ve Hayvansal Pişirme Yağları Ülkemizde Tablo 2. Türkiye Yakıt / Isı Kaynağı A Sınıfı Sıradan Katı Yanabilen Maddeler B Sınıfı Yanabilen ve Alevlenebilen Sıvılar C Sınıfı Alevlenebilen Gazlar D Sınıfı Yanabilen Hafif Metaller - Elektrikli Alet ve Tesisat - Bitkisel ve Hayvansal Pişirme Yağları BİLDİRİLER KİTABI TÜYAK PROCEEDINGS BOOK 2009 Ülkemizde ise; İlk dört sınıf Avrupa / Avustralya sistemi ile aynı olmakla birlikte henüz elektrik ve pişirme yağı yangınları ayrı birer yangın sınıfı olarak kabul edilmemiştir. Ayrıca D sınıfı yangınlar ülkemizde başlangıçta yanlışlıkla “Hafif Metal Yangınları” olarak tarif edilmiş ve ülke genelinde bu yanlışlık yaygınlaşmıştır. Ülkemizden başka hiçbir ülkede “Hafif Metal Yangını” ifadesi yoktur. Zaten eğer bu kabul edilecek olursa bu sefer özgül ağırlığı 4,0 dan büyük veya atom ağırlığı 63,546 dan büyük olan zirkonyum, çinko, baryum, uranyum ve plütonyum gibi yanabilen ağır metaller için de ayrı bir yangın sınıfı ihdas etmek gerekecekti. Öncelikle D sınıfı yangının tarifindeki bu hata “Yanabilen Metallerin Yangınları” şeklinde düzeltilerek standartlarımızda ve mevzuatımızda doğru olarak yerini almalıdır. Elektrik yangınları ise Amerika’da C sınıfı ve Avrupa’da E sınıfı olarak yerini almıştır. Ülkemizdeki standartlar ve mevzuatta elektriğin ayrı bir yangın sınıfı olarak kabul edilmemesi önemli bir eksikliktir. Elektrik yangınları bizde de Avrupa’da olduğu gibi “E sınıfı yangınlar” olarak kabul edilmelidir. Amerika Birleşik Devletlerinde “K Sınıfı Yangın” (Kitchen-Mutfak Yangını), Avrupa’da ise “F Sınıfı Yangın” olarak yaklaşık 10 yıldır kabul edilmiş olan pişirme yağı yangınları müdahalede karşılaşılan başarısızlıklar, istatistiklerin orta yere koyduğu ölüm ve yaralanmalar üzerine yapılan bilimsel araştırmalar ve deneye dayalı çalışmalar sonucu diğer yangınlardan ayrılmıştır. Pişirme yağı yangınlarına has mücadele yöntemleri ve söndürme maddeleri geliştirilmiştir. 2. Pişirme Yağı Yangınlarının Ayırdedici Özellikleri Sıvıların yanabilmesi için tutuşma sıcaklığı ve üzerindeki bir ısı kaynağı ile muhatap olmaları yetmemektedir. Ayrıca ortam sıcaklığının yanıcı sıvının buharlarını üretebileceği parlama noktası “flash point” nın üzerinde olması gerekmektedir. Örnek olarak benzinin parlama noktası çok düşük olup (sıfırın altında) -4O°Cdir. Dolayısı ile normal şartlar altında benzin tutuşmaya hazır bir maddedir. Dizel yakıtı olan mazotun parlama noktası ise 51°C dir. Dolayısı ile mazotu tutuşturabilmek için bir ön ısıtmaya ihtiyaç olacaktır. Pişirme yağlarının parlama noktaları ise, çoğu yağlar için: ~320°C dir. Yani çok yüksektir. Bu nedenle bir pişirme yağının yanabilmesi için öncelikle kızgın yağ haline gelmesi gerekmektedir. Yağ yangınlarını diğer sıvı yangınlarından ayıran en önemli fark budur. Yağların bu özelliğinden dolayı “deep-frying” denilen derin-kızartma işlemleri ~190°C civarında sıcaklıkta yapılabilmektedir. Kızartma yağı bu sıcaklıkta bile kızgın yağ durumundadır. Resim 1: Bir Pişirme Yağı Yangınının Laboratuvar Simülasyonu TÜYAK 2009 3
TÜYAK BİLDİRİLER KİTABI 2009 PROCEEDINGS BOOK Yağ yangınına su atılacak olursa, su 100°C gibi düşük buharlaşma sıcaklığına sahip olduğundan dolayı hızla buharlaşacak, dolayısı ile hızla genleşecek, oluşan kızgın buhar havadan çok daha hafif olduğu için de hızla yukarı doğru yükselecektir. Yükselirken beraberinde kızgın yağ zerreciklerini de taşıyacaktır. Bu olay henüz yanmamış kızgın yağ ile de aynı sonucu verecektir. Bu sebeple fritözdeki veya tavadaki kızgın yağa su dökülmemesine çok dikkat etmek gerekmektedir. 2.1. Yağ Yangınlarına Kesinlikle Su Dökülmemelidir Yanmakta olan kızgın yağa su dökülecek olursa ise; yanmakta olan yağ zerrecikleri tutunarak hızla genleştikleri ve yükseldikleri su buharı ile birlikte; 1- Yüzey alanlarını aşırı ölçüde kat kat artırmış olacaklardır. 2- Alanı artan bu yüzeyler yükselerek temiz hava ile buluşmuş olacaklardır. Bu durum yangına körük etkisi yapmaktadır. 3- Yükselen ve reaksiyon hızı artan bu yanmakta olan yağ zerrecikleri ulaştıkları yanıcıları kolaylıkla tutuşturacaklardır. Bu nedenlerle yağ yangınlarına kesinlikle bu şekilde su atılmamalıdır. Pişirme yağlarının tutuşma sıcaklıkları ise 365 ila 372°C arasında değişmektedir. Elbette yağ bu alt sınırda tutuştuktan sonra daha da ısınacaktır. 2.2. Suyun Ani Buharlaşma ve Yangını Yayma Mekanizması Resim 2 2.3. Suyun Sıcaklığa Karşı Davranışı 4 TÜYAK 2009 1- Yağ tutuşana kadar kızdırılıyor. 2- Kızgın yağa su ekleniyor. 3- Su daha da sıcak olan tava tabanına çöküyor. 4- Su ani olarak buharlaşıyor ve yanmakta olan yağı sıçratarak yangını yayıyor Suyun buharlaşma noktası 100 °C olarak oldukça düşüktür. 1 kg su 1 atmosfer basınçta buharlaştığı zaman buharının kaplamış olduğu hacim değerleri sıcaklığa karşı olarak aşağıda verilmiştir. Deneyde ölçümler Kelvin (oK) cinsinden alındığından santigrat’a çevrildiğinde küsuratlı çıkmıştır. Buna göre yanmakta olan yağın sıcaklığıyla su buharının ~3000 kat genleşeceğini söylemek mümkündür. Mutfakta tavada, tencerede veya fritözde yağ yangını meydana geldiğinde; kapağını örtmek veya ıslak bir bez ile örterek hava ile temasını kesmek suretiyle söndürmek mümkün olacaktır. Ancak bu işlemlerden sonra kızgın yağın soğuması için bir Tablo 3. Sıcaklık (°C) 100 1700 126,85 1827 226,85 2298 326,85 2760 426,85 3230 526,85 3690 2226,85 11900 Resim 3 1 kg su buharının kapladığı hacim (lt) miktar beklemek gerekecektir. Aksi takdirde kapağı veya bezi açtığımızda tekrar tutuşacaktır. Bu tekrar tutuşma da yağ yangınlarını diğer sıvı yangınlarından ayıran önemli bir farktır. Benzer şekil arak boğma yaptığımızda köpük içindeki suyu hızla buharlaştıracak ve köpüğü parçalayacaktır. Halbuki diğer sıvı yangınlarına köpük ve karbondioksit uygulandığında başarılı bir şekilde söndürülmekte ve geri tutuşma söz konusu olmamaktadır. Yağ yangınları diğer sıvı yangınlarından farklı olarak boğma + soğutma işlemlerine ihtiyaç duymaktadır. Pişirme Yağı Yangınına Müdahale Tarzı • Ocağı söndürün • Tavanın kapağını kapatın. • Kapağı bulamazsanız bir bezi ıslatıp örtün • Soğumasını bekleyin • Tavayı hareket ettirmeyin • Su dökmeyin 3. Islak-Kimyasallar (Wet-Chemıcals) Islak-kimyasallar pişirme yağı yangınları için özel olarak geliştirilmiş söndürme maddeleridir. Bu kimyasallar pişirme yağlarına uygulandığında sabunlaştırma tepkimesi meydana getirmek suretiyle hızlı bir şekilde yanan maddeyi yanmaz maddeye çevirerek söndürmek için tasarlanmıştır. Aynı zamanda bu tepkime endotermiktir. Böylece yanmakta olan pişirme yağı, yanmaz sabuna dönüştürülürken bir taraftan da soğutma gerçekleştirilmektedir. Islak kimyasallar alkali tuzları ve stabilizörlerden oluşmaktadır. En yaygın olanları; 1- Potasyum Asetat (% >90) ve Potasyum Sitrat (%
Page 2 and 3: TÜYAK BİLDİRİLER KİTABI 2009 P
Page 24 and 25: 4. Büyük Çaplı Pişirme Yağı
Page 26 and 27: sistemine basacak şekilde dizayn e
Page 48 and 49: So apart from the impact on our liv
Page 50 and 51: 0 sec : Ignition Figure 10. Startin
Page 52 and 53: Figure 20. Removal of in-rack sprin
Page 54 and 55: To keep sprinkler protection releva
Page 62 and 63: Detection Sensors Radar has emerged
Page 72 and 73:
TÜYAK BİLDİRİLER KİTABI 2009 P
Page 74 and 75:
Page 76 and 77:
Page 78 and 79:
Page 80 and 81:
Page 82 and 83:
Page 84 and 85:
Page 86 and 87:
Page 88 and 89:
Page 90 and 91:
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96 and 97:
Page 98 and 99:
Page 100 and 101:
Page 102 and 103:
yangın tehlikesi açısından sın
Page 104 and 105:
Page 106 and 107:
Page 108 and 109:
insanların binadan güvenli bir ş
Page 110 and 111:
c- Dönüş noktalarında : Tahliye
Page 112 and 113:
Çalışma Modu Seçimi Acil aydın
Page 114 and 115:
Endüstriyel Elektronik konularınd
Page 116 and 117:
B. Düşey iç bölmeler: Yangına
Page 118 and 119:
Page 120 and 121:
Page 122 and 123:
Page 124 and 125:
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
from the growing fire moves the str
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
Page 142 and 143:
2- “d” Aleve karşı dayanıkl
Page 144 and 145:
elgesi ile belgelendirilmektedir. C
Page 146 and 147:
w Ülkemizde vinilin uygulanması k
Page 148 and 149:
özellikleri sıklıkla değişen p
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
yaratmaktadır. Büyük maddi kayb
Page 166 and 167:
azında yapılan örnek çalışmal
Page 168 and 169:
maruz kalacağı yüzeyler Tablo 2
Page 170 and 171:
edilebilir çözümler”e göre da
Page 172 and 173:
Kısa Özgeçmiş Yüksek Mimar Sed
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
w Tepki süresi (hızlı, normal ve
Page 180 and 181:
NFPA 101 Life Safety Code 2006 Edit
Page 182 and 183:
Bir kattaki kullanıcı sayısını
Page 184 and 185:
düşük parlama dereceli diğer ha
Page 186 and 187:
sağlanır. Sıkıştırılmış ga
Page 188 and 189:
ve fan yuvasının içinde demir bu
Page 190 and 191:
[12] Işıkel, Korhan, “Endüstri
Page 192 and 193:
anahtarının üstü gibi bir yerde
show all

buradan - Yangın

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?