buradan - Yangın

TÜYAK BİLDİRİLER KİTABI
2009 PROCEEDINGS BOOK
2.2.1. İngiltere
Standart yangın testlerinden elde edilen veriler tablolar halinde
sunulmaktadır. Doğal bir yangın durumunda, yangına karşı direnç
değerlendirilmelerinde hesap yöntemlerine izin verilmektedir. Yapı
elemanlarının sıcaklığının tahmininde; test sonuçlarından üretilmiş
yarı ampirik formülasyon, çelik elemanların özelliklerinde ısıtılma
süresi ile ilişkili kullanılmaktadır. Bu prosedür yangın direncinin
tablo verileriyle değerlendiği durumlarda yapılmayabilmektedir.
Belli sıcaklıktaki çelik yapı elemanlarının yangına direnç
değerlendirilmesi, yangın testlerinden elde edilen tablo verileri ya
da hesap yöntemleriyle değerlendirilmektedir[7].
İngiliz bina yönetmeliklerinin [16] yangına dirençle ilgili olarak
hazırlanmış bölümleri Ek-1’de verilmiştir.
2.2.2. İsveç
İsveç performans esaslı yangın kodlarının geliştirilmesinde uzun
bir geçmişe sahiptir. İlk kodlar 1976’da çelik yapılarla ilgili olarak
yayımlanmıştır. Performans esaslı tam bina kodu 1994’de ortaya
konmuştur. Bu kodda hem standart hem de doğal yangın eğrisi
bulunmaktadır [7].
İsveç’in bina yönetmeliklerinin [17] yangına dirençle ilgili olarak
hazırlanmış bölümleri Ek-2’de verilmiştir.
2.2.3. Finlandiya
Finlandiya’da binaların yangın güvenlik gereksinimleri, kılavuz ve
yönetmeliklerde belirtilmiş sayısal kriterler ve yangın sınıflarına
uygunlukla sağlanmaktadır. Yönetmelik binanın ilgili kullanımı
ve özelliklerini hesaba katan doğal yangın senaryolarının da
kullanımına izin vermektedir [18].
Gereksinimlere uygunluk, binanın ilgili kullanımı ve özellikleri
bağlamında değerlendirilmektedir. Bu kapsamda;
w Kompartımanların yangın yükleri güvenilir tahmin ile ya da
hesaplamalarla belirlenmektedir,
w Binalar yangın yükü yoğunluklarına göre, 1200 MJ/m² üstü, 1200
MJ/m² - 600 MJ/m² arası, 600 MJ/m²’den az olarak kategorize
edilmektedir. Bu kategorilere göre yangın ayırıcı ve yük taşıyıcı
yapı elemanlarının yangına direnç gerekleri belirlenmektedir.
w Yük taşıyıcı yapı elemanlarının tasarımında standart sıcaklık/
zaman eğrisini temel alan sınıflandırma veya doğal yangın
senaryoları referans alınabilmektedir.
w Bir yük taşıyıcı yapı elemanının, standart sıcaklık/zaman
eğrisini referans alan sınıf gereksinimlerine (R 60, 90, 120) göre
tasarlanması durumunda gereksinimlere uygunluk;
(I) Test,
(II) Hesaplama,
(III) Test ve hesaplamaların sonuçlarının kombinasyonu,
(IV) Tablo verilerinin kullanımı (söz konusu verileri kullanan
onaylanmış tasarım yöntemleri)
ile değerlendirilmektedir.
2.3. ABD (New York)
ABD’de ülke çapında uniform bir yangın kodunun geliştirilmesinin
zorluğundan dolayı, her eyalette yerel otoriteler tarafından ayrı
yasal düzenlemeler sağlanmıştır. Bu durumun sağlıklı bir şekilde
6
TÜYAK 2009
yürütülmesinde Ulusal Standart ve Teknoloji Enstitüsü (NIST)
ve Ulusal Yangından Korunma Birliği (NFPA) önemli bir rol
üstlenmişlerdir [7].
Bu çalışmada; New York Eyaleti mevzuatı analiz edilmiştir. New
York Eyaletinde Yangın Güvenliği, “Bina Kodu” ve “Yangın Kodu”
olmak üzere iki başlıkta ele alınmıştır [19] [20]. Bina Kodunda; yapı
elemanları ve malzemelerin kullanımı hakkında ayrıntılı hükümler
bulunmaktadır. Yapısal yangın tasarımı ile ilgili olan 6. Bölümde;
bina tiplerine bağlı olarak yapı elemanlarının gerekli yangına
dayanım süreleri (FRR)³ saat cinsinden verilmektedir. Bina koduna
göre; yapı elemanlarının gerekli FRR’yi sağladığı aşağıdaki
yöntemlere göre belirlenmektedir;
w ASTM E 119 [16] yer alan testlere göre test edilerek,
w Yetkili yangın laboratuarlarınca yangın direnci onaylanmış yapı
elemanları kullanılarak,
w Bina Kodu bölüm 7.20’de verilen yangına direnç değerleri
belirlenmiş yapı elemanları kullanılarak,
w Bina Kodu bölüm 7.21’de yer alan hesap yöntemleri
kullanılarak,
(I) Beton ve kagir birimlerinin ACI 216.1/TMS 0216.11’e,
(II) Çelik elemanların ASCE/SFPE 29 Bölüm 5’e göre yangın
direnci hesaplanır.
w Mühendislik analizlerine göre (ASTM E 119’a göre yangına
direnç derecesine (FRR) sahip yapı elemanlarının tasarımlarının
karşılaştırmasını temel alan analizler),
w Bölüm 104.11’de izin verilen yangından koruma malzemeleri
kullanılarak.
New York Yangın Kodunda aktif ve pasif yangın güvenlik önlemleri
ile yanıcı ve parlayıcı maddeler ile ilgili hükümler de yer almaktadır
[20].
2.4. Yeni Zelanda
Ülke çapında uygulanan “The Building Act 1991”in kabul edilmesi
ile Yeni Zelanda, ulusal bina kodlarına kavuşmuştur. 1993 yılında
performans esaslı bina kodları zorunlu olmuş bununla birlikte
“Kabul Edilebilir Çözümler”’in kullanılması için yeni hükümsel
dokümanlar düzenlenmiştir [5].
Y. Zelanda bina kodlarına göre, binaların yangın durumunda
güvenlik performans gereksinimlerine sahip olarak tasarlanması 3
farklı yol ile mümkün olmaktadır.
w Onaylanmış “Doğrulama Yöntemleri”,
w Onaylanmış dokümanlar olarak yayımlanan “Kabul Edilebilir
Çözümler”,
w Özel yangın mühendisliği çözümlerinin kullanıldığı “Alternatif
Çözümler”.
“Doğrulama Yöntemleri” onaylanmış hesap yöntemleri olup, genel
olarak tasarım için iyi hazırlanmış uygulama kodlarıdır. Y. Zelanda’da
tasarım için onaylanmış bir “doğrulama yöntemi” bulunmamaktadır.
“Kabul edilebilir çözümler”, bina kodlarındaki gerekleri karşılayan
çözümlere ait hükümsel değerlerin verildiği dökümanlardır. Eğer yapı,
bu iki seçeneğe uygun değilse, bina kodlarındaki gerekleri karşılayan
“Alternatif Çözümler” önerilebilmektedir. “Alternatif çözümler”, “kabul
³ FRR: (Yangına Direnç Derecesi-Fire Resistance Rating) Bina elemanı, bileşeni ve bölümünün, ASTM e 119’a göre belirlenmiş yangını sınırlandırma
özelliğini devam ettirebilmesi ve/veya verilen yapısal görevlerini yerine getirebilmesinin süre aralığıdır. Avrupa yaklaşımında (EUROCode), yangına
direnç, yük taşıma kapasitesi (R), E (Bütünlük), I (Yalıtım) olarak 3’e bölünmüştür. Yangın duvarı gibi herhangi bir ayırıcı bölümde yer almayan taşıyıcı
elemanlar için R, FRR olarak kullanılmaktadır.