buradan - Yangın

TÜYAK BİLDİRİLER KİTABI
2009 PROCEEDINGS BOOK
havalandırma ile desteklenmesi ve atrium içinde ya da çevresindeki
katlarda bulunan alanlarda atriumun havalanabilmesi için olanak
sağlayacak açıklıkların bırakılması gereklidir.
En uygun çözüm atrium boşluğuna duman girişini mümkün
olduğunca engellemek ve giren dumanında diğer katlara
yayılmadan boşluktan dışarıya atılmasını sağlamaktır. Atrium ve
çevresindeki mekân arasında yangına dayanımlı ve boşluksuz
bir sınır oluşturmak ve atrium zeminini kendi içerisinde bağımsız
işleyecek şekilde düzenlenmek bir çözümdür. Bu çözüm literatürde
“steril tüp” olarak adlandırılmaktadır ve yangın güvenliğinin
öncelikli olduğu binalardaki atrium çözümlerinde yaygın olarak
kullanılmaktadır. Ancak atrium tasarımlarına ve atrium alanlarının
kullanımına birçok kısıtlama getirdiği için tasarımcılar tarafından
pek tercih edilmemektedir.
Temel ilke yangının başladığı noktada dumanı kontrol altına almak
ve diğer mekânlara geçişini engellemektir. Bunun için duman
boşaltım sistemlerinden yararlanılır ve bu sistem havalandırma
sistemleri ile desteklenir. Eğer bu bölüm bir atrium boşluğu ise,
bu bölüm içerisinde dumanın birikebileceği bir bölüm yaratmak için
bariyerler yerleştirmek ya da benzer bir etki yaratmak için alanın
sınırları boyunca bir oluk oluşturmak gereklidir.
10 TÜYAK 2009
Şekil 2. Bir duman deposu
yaratmak için kullanılan bir
cam perde
Eğer dolaşım amaçlı balkonu olan bir atrium alanı tasarlanmışsa,
bu alan atrium içerisindeki duman akışını önlemek için, atrium
alanındaki balkonun çevresine yerleştirilecek olan bir duman
perdesi oluşturularak ilave bir duman deposu olarak kullanılabilir.
Böylece duman mekanik olarak ya da boşaltım bacaları ile dışarı
çekilebilir ya da atriumun tavanındaki boşlukta depolanabilir.
Ortak balkon deposundan duman boşalırken ve atrium içerisindeki
dumanın geçişini önlemek için sınırlayan perde kullanımı mümkün
değilse, boşaltım sistemini desteklemek için akış yolu uzunluğu
boyunca oluşturulacak bir kanal kullanılabilir. Buna boşaltım kanalı
denilebilir. Benzer şekilde bir kanal boşaltım sistemi bir mekandan
dumanın dışarı akışını engellemek için mekan boşluğu boyunca
oluşturulabilir.
Duman balkon altı gibi herhangi bir alanda kısıtlanmadan akıyorsa,
çevreye doğru yayılacaktır ve atrium alanı içerisinde, yoğun bir
tabaka olarak yükselecektir. Daha sonra duman tabakasının
sıcaklığı düşecek ve atriumun alt kısımlarında duman birikecektir.
Hatta atrium yanındaki alanlarda olabilecek kaçış yollarında ve
atrium zemininde insan boyu sınırlarında duman olabilecektir.
Bunun engellenmesinde dumanın yan kısımlara yayılmasını
engelleyen yönlendirme perdelerinden yararlanılabilmektedir.
Duman tabakasının yüksek sıcaklıklara sahip olması, uzun bir
kaçış yolunda olan insanların duman solurken aynı zamanda
şiddetli ısı radyasyonunun etkisi olmasına da yol açar ki bu da
kaçış yollarının kullanımını olumsuz etkileyecek bir sonuçtur. Bu
nedenle sıcaklığın tehlike sınırlarını (yaklaşık 200 oC) aşmaması
sağlanmalıdır. Duman tabakasının sıcaklığının düşerek aşağı
kısımlarda birikmesine yol açmamak için de bu sıcaklığı bilinçli bir
şekilde ayarlamak gerekmektedir. Yağmurlama sisteminin varlığı
duman tabakasının sıcaklığını etkileyecektir.
Sonuç
Binaların yangın güvenliğinin sağlanması projelendirme
aşamasında kendine yer bulsa bile, uygulamaya aktarılmasında
pek çok eksiklik söz konusudur. Alınması gereken pasif ya da
aktif yangın güvenlik önlemlerinin gerekliliği konusunda yeterince
oluşmayan bilinç nedeniyle kolaylıkla göz ardı edilebilmektedir.
Bu bilinç eksikliğinin, yangın güvenlik önlemlerinin getireceği alan
kaybı, işlevsel aksaklıklar, maddi külfet, sürekli onarım ve bakım
gerektirmeleri veya kullanımının gerekmeyeceği şeklindeki yanlış
inanış ile desteklenmesi sonucu yanlış veya eksik uygulamalar
ortaya çıkmaktadır. Uygulamaların doğruluğu sağlandığında da ise
kaçış yollarının depo, çöp veya atıl alanlar olarak kullanılması, bir
takım eşyalarla tıkanması gibi sorunlar yaşanmaktadır.
Yaşanan olaylarının felakete dönüşmemesi için binalarda yangın
güvenliğinin sağlanmasında mimarların sorumluluğu büyüktür.
Tasarıma bir engel olarak katılan çözümler etkili olmaktan uzaktır.
Getirdiği kısıtlamalar nedeniyle tasarımı zorladığı düşünülen
güvenlik önlemleri, sadece yönetmelik kurallarının yerine getirilmiş
olması amacını güden, işlevsellikten uzak, ekleme ve etkisiz
düzenlemeler olarak gerçekleştirileceklerdir. Binanın asıl işlevinin
önüne geçebilecek güvenlik önlemlerinin bir anlamı ve gerçekliği
olamayacağı gibi, işlevden uzak güvenlik önlemlerinin de akılcı
yanı yoktur.
Yangın güvenlik önlemlerinin engel durumundan öte, bir tasarım
değişkeni olarak ele alınması ve böylece alternatif çözüm
arayışlarına yönelinmesi gerekmektedir. Binaların işlevsel
analizleri yapılarak saptanan risk bölgelerinin bağımsız yangın
bölmeleri gibi düşünülmesi ve planlamanın bu doğrultuda
geliştirilmesi tasarımcıları bir anlamda rahatlatacaktır. Alternatif
çözüm arayışları ile saptanan risklerin, var olduğu mekânda
sınırlandırılarak çözümlenmesi yaklaşımı bir projenin tamamında
uygulanabileceği gibi, risk yaratma özelliği olan belli bir kısmında
uygulanabilir. Bu durumda geriye kalan kısım yönetmelik gerekleri
çerçevesinde planlanabilir.
Kaynaklar
1. “The Effects of Smoke on Human Behaviour”, in International
Civil Defence, No: 300, June 1980.
2. G. N. Berlin, “A System for Describing The Expected Hazards
of Building Fires”, Director, Research Division National Fire
Protection Associaton Boston, Massachusetts
3. H. E. Nelson, “An Evalution System for Health Care Facalities”,
Chief, Program for Design Concepts Center for Fire Research,
National Bureau of Standards, Washington, D. C.
4. B. Buchbinder, “A System for Assessing The Long-Range
Impact of Firesafety Policy and Management Decisions”,
Chief, Information and Hazars Analysis National Bureau of
Standards, Washington, D.C.-
5. Kars, F., “Yapıların Projeleri Üzerinden Yangın Güvenlik
Analizinin Bilgisayar Modeli ve Programı”, KTÜ Fen Bilimleri
Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Şubat 2000, Trabzon.
“Yapılarda Yangın Güvenliğinin Sağlanmasına Dair