buradan - Yangın

w Yönetim
Fabrika yönetiminin düzen, bakım ve onarım konusuna verdiği
özen ve işletmenin bu konulardaki bilgi, birikim, deneyim ve
denetimi.
w Fiziki Özellikler
Tesisin, yapı özellikleri, projelendirilmesi, yerleşim planı, konumu
ve çevresindeki tehlikeler (komşu yerleşimlerin özelliği)
w Yangın Önlemleri
Yangın algılama, önleme ve mücadele sistemleri
w Moral (ahlaki) risk
Firmanın genel güvenirliği, maddi durumu ve ticari ilişkilerindeki
güvenirlik gibi, genel iş aleminin de önem vereceği ticari
değerlendirme unsurlarının yanı sıra; sigorta piyasasından
edinilen istihbarat ve işletmenin sigortaya genel bakış açısı.
Bu unsurlardan ilk ikisi, yani iştigal konusu ve yönetim, ağırlıklı
olarak bir yangının çıkma olasılığını belirleyen unsurlardır. Son
iki unsur, yani fiziki özellikler ve yangın önlemleri de çıkacak
herhangi bir yangının vereceği zararın boyutunu belirlemektedirler.
Moral risk de ilk dört unsurun piyasa istihbaratı ile etkileşiminden
oluşmaktadır. Herhangi bir riskin gerçekleşme frekansı ile
meydana getirdiği zarar genel olarak zarar boyutuna göre uzatılmış
asimetrik bir çan eğrisine benzer, bakınız Şekil 1. deki Risk- Hasar
Spektrumu Grafiği.
Hasar Frekansı
Portatif söndürücüler ile
söndürülen yangınlar
Kavrulma-alevsiz
yangınlar,
Yangın çıkartmayan
yıldırımlar
Beklenen
Hasarlar
PL
Risk Yönetim Teknikleri
Opera syonel
Yönetim
Risk Taşıma veya Sigortalama
Şekil 1. Risk-hasar spektrumu
Bütün yangın müdahale
sistemlerinin tam verimle
çalışarak mücadele edildiği
yangınlar.
Yangının kendi kendine
söndüğü veya yayılmasının
durduğu yangınlar
Hasar Maliyeti
Beklenmeyen- Öngörülen Hasarlar Katastrofik
Hasarlar
EML MPL
Sigortalama veya
Riskten Kaçma
Grafikte hasar boyutu ekseni boyunca üç alan tanımlanabilir.
Bu alanlar aynı zamanda belli boyuttaki hasarları üç gruba
ayırmaktadır. Bu gruplar beklenen hasarlar, beklenmeyen ancak
öngörülebilen hasarlar ve felaket boyutunda yani katastrofik
hasarlar olarak tanımlanabilir.
Sigortacılar bu alanlardaki hasarların azami maliyetine bakarlar.
Bu azami hasar maliyetleri sigortacılıkta değişik tanım ve adlarla
anılmalarına rağmen, bu bildiride Avrupa Sigorta Komitesi
(Comitee European d’Assurance) tanımları göz önüne alınarak,
Beklenmeyen – öngörülen hasarlar için tahmin edilen azami hasar
(Estimated Maximum Loss, EML) ve katastrofik hasarlar için de,
azami mümkün olan hasar (Maximum Possible Loss MPL) ifadeleri
BİLDİRİLER KİTABI TÜYAK
PROCEEDINGS BOOK 2009
ve tanımları kullanılacaktır. Beklenen hasarlar için yaygın kabul
gören bir tabir olmadığından muhtemel hasar (Probable Loss, PL)
tabiri kullanılacaktır.
Bu grafikte, beklenen hasarlar, alanında, yangın riski açısından,
yerinde müdahale ile ve çoğunlukla taşınabilir yangın söndürücülerle
söndürebilen yangın hasarları; dumansız yangın olarak addedilen
ve genelde makine kırılması sigortası tarafından karşılanan elektrik
aksamındaki kavrulma, ani deşarj sonucu, yanma erime türü
hasarlar ve bazı yıldırım hasarları yer almaktadır. Bazı iş kollarında
bu hasarların frekansı ve boyutu hemen hemen istatistiki bir yapıda
beklenirlik göstermektedir.
Bu alandaki hasarların frekansının operasyonel yönetimle yani, iyi
tasarlanmış bir fabrika düzeni, temizlik, periyodik bakım, tetkikler,
onarım ve yenileme ile yönetilebilir olduğu varsayılmaktadır.
Hasarların boyutunun da süratli yangın algılama, ihbar ve süratli
müdahale ile azaltılabildiği öngörülür.
Bu alan için, Türkiye’de yangın sigortacılığında çok yaygın olarak
kullanılmamakla birlikte, PL, bir tesiste belli bir periyotta beklenen
ve gerçekleştiği istatistiki olarak gözlemlenen hasarların ortalama
boyutunu belirtir. PL hasarlarında hasar frekansını azaltmak temel
unsur olarak kabul edilmektedir.
Risk- hasar spektrumu grafiği’nde beklenmeyen ancak öngörülebilen
hasarlar alanındaki azami hasar, sigortacılıkta EML olarak ifade
edilir. EML bir tesiste normal işletme şartları altında ve varsa bütün
yangın uyarı ve mücadele sistemleri başarılı bir şekilde çalışmasına
rağmen meydana gelebilecek hasarın azami boyutunu ifade eder.
Olağan dışı gelişmeler hesaba katılmaz. Dolayısı ile EML daha
önce bahsedilen iştigal konusu, yönetim ve fiziki özelliklerle de
etkileşim içinde olmakla beraber, esas itibarı ile yangın algılama,
ihbar ve mücadele şeklindeki, yangın önlemlerinin türü ve uygulama
başarısı ile çok yakından ilgilidir. Bu azami hasar muhtemel azami
hasar (Probable Maximum Loss PML) olarak da ifade edilir.
Bir tesiste meydana gelebilecek yangından dolayı oluşabilecek
zarar birçok faktörden etkilendiği ve olağan dışı gelişmelerin
olması da gözardı edilemeyeceği için, yangın sigortacılığında
ayrıca azami mümkün olan hasar (Maximum Possible Loss,
MPL) veya azami öngörülebilen hasar (Maximum Foreseeable
Loss MFL) olarak adlandırılan bir kavram daha bulunmaktadır.
MPL bir tesiste meydana gelebilecek yangının mümkün olan
en kötü olasılıkların bir araya gelmesi ve özellikle birincil
yangın müdahale sisteminin ya devre dışı kaldığı veya efektif
olarak çalışmadığı ve yangının, ya çok geç müdahale edilerek
veya kendi kendine söndüğü durumdaki azami hasar olarak
tanımlanmaktadır. Bu tanımdaki hasarın tahmininde daha önce
bahsedilen tesisin Fiziki Özellikleri ve özellikle yerleşim planı
(yangının bir binadan diğerine sirayet edemeyeceği birden fazla
bina bulunması), yangın duvarı gibi, pasif yangın önlemleri en
önemli unsurları oluşturmaktadır.
Bu üç gruptaki hasarları oluşturan risklere karşı, risk yönetimi
açısından farklı şekilde uygulama yapılır. PL hasarları önlenmeye,
frekansı veya boyutu azaltılmaya çalışılırken, operasyonel
yönetimden faydalanılır, yani periyodik bakım ve denetimle
bu hasarlar kontol altında tutulmaya çalışılır ve özellikle Batı
dünyasında genellikle sigortalanmaz.
TÜYAK 2009
3