buradan - Yangın
buradan - Yangın
buradan - Yangın
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ve işareti yorumlama aşamalarından oluşmaktadır. Söz konusu bu<br />
işaretler; yangın alarm sinyalleri, başkalarının uyarmaları ya da<br />
direkt yangın olduğunu hissetmedir.<br />
İşaretin Algılanması: İşaretin duyumsanmasından hissedilmesine<br />
kadar geçen süreyi kapsar. İşaretin algılanması süreci birçok<br />
faktörden etkilenmektedir.<br />
1. Dikkatlilik,<br />
2. Duyumsal yeterlilik,<br />
3. Aşinalık,<br />
4. Sosyal rol,<br />
İşaretin Tanınması<br />
İşaretin tanınmasında daha önce konuyla ilgili eğitim almak etkilidir.<br />
Buna ek olarak, işaretin görülebilir veya duyulabilir olması, işaretin<br />
karakteristiği, işaretin tanınmasında etkindir.<br />
İşaretin Yorumlanması<br />
İşaretin bir yangın belirtisi olduğu bilincine varmaktır. <strong>Yangın</strong><br />
sırasında görevli kişilerin insanların güvenli bir alana tahliyeleri<br />
sırasında, merdivenlerden iniş çıkışlarda ve koridorlarda nasıl<br />
hareket etmeleri gerektiği yönündeki uyarıları, kişinin yangın<br />
tehlikesini kavramasında etkilidir. İnsanların yangın tehlikesinin<br />
farkına varabilmeleri için farklı yöntemler bulunmaktadır. Binanın<br />
her yerinde bulunan sesli uyarı sistemleri bunlardan bazılarıdır. Aynı<br />
zamanda, dumanın görülmesi veya kokusu, yangının oluşturduğu<br />
tehlikenin anlaşılmasında etkilidir. Görevli personelin insanlara<br />
tehlikeyi bildirmeleri de diğer uyarı yöntemleriyle birleşmektedir [1].<br />
Çizelge 1’de insanların uyarı sistemlerine verdiği tepkiler<br />
görülmektedir.<br />
Çizelge 1. <strong>Yangın</strong> Sırasındaki Uyarılar ve İnsanların Tepkisi [4]<br />
Uyarı yöntemleri<br />
Tepki veren<br />
katılımcı sayısı<br />
Duman kokusu 148<br />
İnsanların birbirini uyarması 121<br />
Sesli uyarı 106<br />
İnsanların yakınları tarafından uyarılması 76<br />
Dumanı görme 52<br />
<strong>Yangın</strong>ı görme 46<br />
Patlama 6<br />
Hissedilen sıcaklık 4<br />
İtfaiye erlerinin görülmesi veya duyulması 4<br />
Elektriğin kesilmesi 4<br />
Evcil hayvanların davranışlarının incelemek 2<br />
Toplam 569<br />
2.3. Karar Verme<br />
Bu aşama; yangın işaretini algılayan kullanıcının nasıl davranış<br />
göstereceğini tahmin etmek açısından önemli bir aşamadır. Bu<br />
davranışlar, kullanıcılarda sırasıyla ne olup bittiğini anlamaya<br />
çalışmasından başlayıp, aile bireylerini araması, başkalarını<br />
uyarması, tahliye etmeye başlaması ya da hiç bir şey yapmaması<br />
gibi davranışlardır [1].<br />
<strong>Yangın</strong> sırasında eğer binayı tahliye etmek gerekliyse kullanıcı buna<br />
hemen karar vermek durumundadır. Bazı bilgisayar simülasyon<br />
programları, insanların güvenli alan aramak için hızlı hareket<br />
BİLDİRİLER KİTABI TÜYAK<br />
PROCEEDINGS BOOK 2009<br />
edeceği varsayımına dayanmaktadır. Duman algılandığında,<br />
görüldüğünde veya alarm sesi duyulduğunda kullanıcının binayı<br />
hemen hızlıca en yakın çıkıştan terk edeceği beklentisi yanlış bir<br />
varsayımdır. Çünkü tahliye etmeye başlamadan önceki davranışlar;<br />
başkalarını aramak veya kişisel eşyalarını toplamak için harcanan<br />
zaman, yangına müdahale etme girişimi, yangına doğru hareket<br />
etme, kullanıcı karakteri (rolü, eğitim durumu vs.), bina tasarımı ve<br />
bina dışındaki hava şartları, gecikmelere neden olmaktadır [2].<br />
İngiltere ve Amerika‘da yangın sırasında insanların binalardan<br />
tahliyeleri ile ilgili yapılan çalışmalarda; katılımcıların benzer<br />
davranışları gösterdikleri görülmüştür (Çizelge 2). Bu çalışmalarda;<br />
insanların cinsiyet farklılıklarına göre davranışlarında farklılıklar<br />
olduğu gözlemlenmiştir (Çizelge 3). Cinsiyet farklılığının yanında<br />
Çizelge 2. <strong>Yangın</strong> Sırasında İngiliz ve Amerikalı Katılımcıların<br />
Gösterdiği Davranış Farklılıkları [4]<br />
Davranış Biçimi İngiliz (%) Amerikan (%)<br />
İnsanların tahliyesi 54,5 80,0<br />
<strong>Yangın</strong> mahaline geri dönüş 43,0 27,9<br />
<strong>Yangın</strong>la mücadele 14,7 22,9<br />
Duman içinde hareket kabiliyeti 60,0 62,7<br />
Yön değiştirme 26,0 18,3<br />
Toplam İngiliz katılımcı sayısı 2193<br />
Toplam Amerikan katılımcı sayısı 584<br />
Çizelge 3. Katılımcıların Cinsiyet Farklılıklarına Bağlı Olarak<br />
<strong>Yangın</strong> Durumuna Karşı Gösterdikleri İlk Davranış Biçimi [4]<br />
İlk davranış biçimi<br />
Bay<br />
% (n=262)<br />
TÜYAK 2009<br />
Bayan<br />
% (n=318)<br />
Tehlikeye karşı diğer insanların uyarılması 16,3 13,8<br />
<strong>Yangın</strong>ı incelemek 14,9 6,3<br />
<strong>Yangın</strong>la mücadele edenlere haber verilmesi 6,1 11,4<br />
Eşyalarını toparlamak 7,3 12,6<br />
Binayı terk etmek 4,2 10,4<br />
Aile bireylerinin birbirini uyarması 3,4 11,0<br />
<strong>Yangın</strong>la mücadele 5,8 3,8<br />
Söndürme cihazlarına yönelmek 6,9 2,8<br />
<strong>Yangın</strong> alanından ayrılmak 4,6 4,1<br />
Harekete geçmek 3,8 2,5<br />
Hiçbir biçimde davranış göstermemek 2,7 2,8<br />
<strong>Yangın</strong>a müdahale edenlere haber verdirmek 3,4 1,3<br />
<strong>Yangın</strong> alanına gitmek 1,9 2,2<br />
Yanıcı maddeyi uzaklaştırmak 1,1 2,2<br />
Binaya girmek 2,3 0,09<br />
Çıkış kapılarına yönelmek 1,5 1,6<br />
<strong>Yangın</strong> alarmına doğru yönelmek 1,1 0,19<br />
Diğer insanlara telefon etmek 0,8 1,6<br />
<strong>Yangın</strong>ı söndürmeyi denemek 1,9 0,6<br />
<strong>Yangın</strong> alanının kapılarını kapatmak 0,8 1,3<br />
<strong>Yangın</strong> ikaz düğmesini kullanmak 1,1 0,6<br />
Söndürme aletleri ile geri dönmek 0,8 0,9<br />
Evcil hayvanları incelemek 0,8 0,9<br />
Diğer davranışlar 6,5 5,02<br />
3
Change language