Tanenlerin fotometrin miktar tayini - Ankara Üniversitesi Kitaplar ...

e) Etken maddelerin izolasyonu ile etken madde konstitüsyonunun
açıklanması, bunun sentez veya yarısentez yolu ile daha ucuz (mesela
kortizon) veya daha iyi etkili ilaç hammaddesi hazırlanmasını mümkün
kılar (mesela Lokal anestezikler). Bu nedenlerden dolayı doğal maddelerin
elde edilişi için değişik metodlann bilinmesi gereklidir.
Eğer etken madde taze drogtan hemen elde edilmiyecekse, droglardaki
enzim faaliyetlerinden korunmak için mümkün mertebe hızla kurutulur
veya enzimler alkolle denature edilir. Fakat bazen enzimatik prosesler
arzu edilinmektedir. Mesela Cortex Frangulae'de emetik etki eden maddelerin
enzimatik olarak parçalanması gibi.
Etken maddeler bitkide genellikle % 00,1-2 arasında bulunmaktadır.
Bunun için önce istenmeyen maddeler (klorofil, pektin, protein, anorganik
tuzlar, karbonhidratlar, yağlar v.s.) aynlmalıdır.
Kaynama noktası düşük uçucu maddeler taze veya kurutulmuş
materyalden subuharı distilasyonu veya bazı durumlarda sublimasyona
ayrılabilmektedir.
Doğal maddeler bitkide değişik çözeltilerle maserasyon, digestiyon,
perkolasyon, Soxhlet cihazında ekstraksiyon, mekanik karıştırıcılarla
ekstraksiyon, ultrasonik cihazla ekstraksiyon, elektriksel enerji
yardımıyla ekstraksiyon, karşı akımlı ekstraksiyon, sıvı veya kritik üstü
gazla ekstraksiyon gibi değişik ekstraksiyon metoduyla ekstre edilmektedir.
Çözeltilerle ekstraksiyon; elde edilecek olan maddelerin iyonik
karakterine ve relatif çözünürlüğüne dayanır. Burada uygun bir solvan
seçimi ve uygun bir PH önemli bir faktördür. Alkaloitler, fenolik maddeler
ve asitler belirli bir PH'da organik çözeltilerle selektif olarak sulu
çözeltiden çekilebilmektedir.
Zenginleştirilmiş etken maddenin benzer yapıdaki madde grubundan
ayrılması veya diğer maddelerden saflaştırılması için;
a) İki sıvı faz arasında partisyon (ayırma hunisiyle tüketme, karşı akımlı
partisyon).
2