tc süleyman demđrel ünđversđtesđ sosyal bđlđmler enstđtüsü ...

18
1.1.1.2.4. Zorlayıcı (Đtekleyici) Tüketim
Bazı tüketiciler deyimin tam anlamıyla alışveriş için doğmuştur. Bazı
tüketiciler alışveriş yapmanın zevkli olması ya da işlevsel görevi nedeninden farklı
olarak kendilerini alışveriş yapmak zorunda hissettikleri için alışveriş
yapmaktadırlar. Zorlayıcı tüketim, çoğu zaman endişe, depresyon, ya da can
sıkıntısına panzehir olarak gerçekleştirilen aşırı tüketimi ve tekrarlayan alışverişi
işaret eder. Alışverişkolikler, bağımlı insanların alkol ve uyuşturucuya yöneldikleri
gibi bir yolla aşırı alışverişe yönelmektedirler. Bir kişi zorlayıcı alışveriş bozukluğu
tanısı konduysa 2000 adet cıvata anahtarı alacak fakat hiç birini asla
kullanmayacaktır. Terapistlerin raporuna göre klinik olarak zorlayıcı alışveriş
bozukluğu tanısı konanlar arasında bayanlar erkeklerden dört kat daha fazladır.
Erkekler cihazlara, araçlara ve güç hissini elde etmek için silahlara odaklanmaya
meyilliyken, kadınlar kişiler arası ilişkileri geliştirme yolu olarak kozmetik ve
kıyafet gibi unsurlardan etkilenecektirler. Bazı durumlarda tüketiciler bir ilaç
bağımlısından farksız bir şekilde, aşırı tüketimlerini ya çok az kontrol edebilirler
yada hiç kontrol edemezler. Alkol, sigara, çikolata ve diyet kola gibi ürünlerde
tüketiciler denetimi yitirmektedir. Olumsuz ya da yıkıcı tüketici davranışlarını
niteleyen üç genel eleman şunlardır; 38
- Davranış seçimle yapılmaz.
- Zevk davranışın kısa ömürlü olmasından ileri gelir.
eder.
- Kişi sonradan suçluluk ya da pişmanlığın güçlü hislerini deneyim
1.1.1.2.5.Kutsal Tüketim
Birçok tüketici faaliyeti türü sınır çizme, iyiye karşı kötü, kadına karşı erkek
gibi ikili zıtlıklar oluşturma eğilimine girmiştir. Tüketim faaliyetlerinde ön plana
çıkan ikili zıtlıklardan biri de kutsal ve kutsal olmayan yaklaşımıdır. Kutsal tüketim
normal faaliyetlerden ayrılan, saygı ve huşu içinde ikram edilen nesne ve olayları
içerir. Kutsal tüketim din ile ilgili olabilir ya da olmayabilir fakat insanlar birçok
olay ve dinsel unsuru kutsal kabul etme eğilimindedir. Kutsal tüketim olayı tüketici
38 SOLOMON,a.g.e.,s.30.