tc süleyman demđrel ünđversđtesđ sosyal bđlđmler enstđtüsü ...

59
kişinin dışında kişinin davranışlarına yön veren faktörleri anlamaya yöneliktir. Bu
teoriler şu şekildedir: 139
1. Kapsam Teorileri; kişinin içinde yer alan ve kişiyi belli bir yönde harekete sevk
eden faktörleri ele alır.Abraham Maslow’un Gereksinimler Hiyerarşisi Yaklaşımı, F.
Herzberg’in Çift Faktör Teorisi, D. McClelland’ın Başarma Gereksinimler Teorisi
kapsam teorileri içinde yer alır.
• Gereksinimler Hiyerarşisi Yaklaşımı, bu yaklaşımda iki temel varsayım
bulunmaktadır. Birincisi, kişinin her davranışı belli bir gereksinimi
karşılamaya yöneliktir. Gereksinimler davranışı belirler. Đkincisi, kişinin
gereksinimleri belirli bir sıralama içindedir. Alt sıradaki gereksinim tatmin
edilmeden üst sıradaki gereksinime geçilemez. Maslow gereksinimleri
fizyolojik, güvenlik, sosyal, kendini gösterme ve kendini tamamlama şeklinde
gruplandırmıştır. Fakat tüm insanların gereksinimlerini aynı sırada aynı
şiddette olması zordur. Đnsanlar farklı kademelerdeki gereksinimler nedeniyle
davranışa sevkedilecektir. Kişileri belli bir davranışa yönlendirmek için sahip
olmak istedikleri şeyler ve gereksinimleri araç olarak kullanılabilir.
• Çift Faktör Etkisi, Herzberg iş yerinde güdülenmeyi incelemek üzere bir
denek grubunun iş yerinde kendilerini ne zaman iyi, ne zaman kötü
hissettiklerini sormuş ve sonuçta iki faktör grubu elde etmiştir. Birincisi,
Motive Edici Faktörler, ilerleme imkanı, statü, başarı, tanınma ve sorumluluk
gibi kişiye kişisel başarısından dolayı motive sağlayacak faktörlerdir. Đkincisi,
Hijyen Faktörleri, ücret, maaş, çalışma koşulları, iş güvenliği gibi kişiye
motive olmasını sağlayacağı asgari imkanları sağlayan faktörlerdir. Hijyen
faktörler, kişilerin motive olması için gerekli ortamı sağlar, motive edici
değildirler.
• Başarma Đhtiyacı, bu teoriye göre insanlar ilişki kurma gereksinimi, güç
kazanma gereksinimi, başarma gereksinimi etkisiyle davranış gösterirler.
Đlişki kurma gereksinim, ilişki kurma, gruba girme ve sosyal ilişkileri
geliştirmeyi ifade eder. Đlişki kurma gereksinimi yüksek insanlar ilişki kurma
139 KOÇEL, Tamer, Đşletme Yöneticiliği; Yönetim ve Organizasyon, Organizasyonlarda Davranış
Klasik –Modern-Çağdaş Yaklaşımlar, Beta Yayınları, Đstanbul, 1999, s. 467-482.