arveler

178 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ζεται cog «Οικουμενικόν Κράτος» (Migne, Patr. Gr. 86, Agapetos, Conseils
a Justinien, συλλ. 1.163 κ.ε.).
22. «Historia Arcana» («Ανέκδοτα») — Εκδ. Haury.
23. Για τη σημασία της πολιτικής του Ηρακλείου, βλ. Lemerle P.,
Quelques remarques sur le regne d'Heraclius, στο Studi medievali 3η
σειρά, Ι, 2,1960, σελ. 347-361.
24. Απήχηση της επικής πλευράς της βασιλείας του Ηρακλείου,
στο Giorgio di Pisidia, Poemi, I, Panegirici epici, a cura di A. Pertusi:
Studia patristica et Byzantina, 7, Heft, Ettal 1960. Για το θρύλο του
αήττητου αυτοκράτορα Ηράκλειου, βλ. Μιχαήλ Χωνιάτης, Εκδ. Σ.
Λάμπρου, σελ. 354. Για το κοσμητικό του «Νε'ου Κωνσταντίνου» βλ.
Chronicon Paschale, Εκδ. Bonn, σελ. 712.
25. Για τις προόδους των Αράβων, βλ. Ahrweiler Helene, L'Asie
mineure et les invasions arabes, στη Revue historique, τ. 227, 1962,
σελ. 1-32. Της ίδιας, Byzance et la mer, Παρίσι 1966.
26. Gregoire H., Mahomet et le monophysisme, στο Melanges Ch.
Diehl, τ. Ι, Παρίσι 1930, σελ. 107 κ.ε.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
1. Εισαγωγή στην Εκλογή, Εκδ. Α. Μομφεράτου, σελ. 2 κ.ε. Ας
σημειώσουμε ότι στο χειρόγραφο που εξε'δωσε ο Migne, Pat. Graeca,
τ. 113, συλλ. 453 κ.ε. η εισαγωγή στην Εκλογή εμφανίζεται ως εισαγωγή
στην Επαναγωγή (έργο μεταγενέστερο περισσότερο από
έναν αιώνα).
2. Ahrweiler Helene, Byzance et la mer, Παρίσι 1966 (κυρύος το
πρώτο μέρος).
3. Zakythinos D., La grande breche dans la tradition historique de
l'Hellenisme du septieme au neuvieme siecle, στο Χαριστήριον εις
Αναστάσιον Ορλάνδον, III, 1966, σελ. 300-324.
4. Zakythinos D., Die byzantinische Stadt (Berichte zum XI, inter.
Byzantinisten — Kongress, V, 3) Μόναχο 1958. Βλ. επίσης την ανακοίνωση
του Ε. Kirsten με τον ίδιο τίτλο.
5. Lemerle Ρ., L'humanisme byzantin, Παρίσι 1972.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 179
6. Είναι ενδιαφέρουσα η μνεία των «αρχαιογενών πολιτών» (από
αρχαίο γένος) στον Θεοφάνη, Εκδ. Boor, σελ. 383. Για τη βυζαντινή
αριστοκρατία έχουν δημοσιευθεί τα τελευταία χρόνια πολλές εργασίες
στη σοβιετική επιθεώρηση, Viz. Vremennik, οφειλόμενες στον
Α. Kazdan.
7. Ahrweiler Helene, Problemes de la geographie historique de
VEmpire byzantin, στο Proceedings of the Xlllth. inter. Congr. of Byz.
stud. Οξφόρδη 1967, σελ. 465 κ.ε.
8. Για τη σημασία και τη σπουδαιότητα των «Θεμάτων» βλ.
Ahrweiler Helene, Les structures administratives de VEmpire byzantin,
Variorum Reprints, Λονδίνο 1971 (L'administration provinciale aux
IXe-XIe siecles).
9. Δεν κατόρθωσα να δω το βιβλίο του Tipton C. Nationalism in
the middle ages. Νέα Υόρκη 1972.
10. Εκδ. Migne, patr. Gr., τ. 107.
11. Εκδ. Migne, patr. Gr., τ. 107.
12. Βλ. σχετικά τα κείμενα που δημοσίευσε ο Pertusi Α., Una
Acolouthia inedita del X secolo, στο Aevum, τ. 22, 1948, σελ. 145-168
και από την Ahrweiler Helene, Un discours inedit de Constantin VII
Porphyrogenete, στο Travaux et Memoires, τ. II, 1967, σελ. 393 κ.ε.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι σε αυτό το τελευταίο κείμενο οι Βυζαντινοί
στρατιώτες χαρακτηρίζονται «υπερασπισταί της χριστιανοσύνης
και του Χριστού» και «αγωνισταί του Χριστού» που μάχονται τους
«στρατιώτας του Μωάμεθ».
13. Δήλωση του εικονομάχου αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Δ'. Βλ.
Kedrenos, Εκδ. Bonn, τ. Π, σελ. 17.
14. Ο σεβασμός της Ορθοδοξίας θεωρείτο απαραίτητος όρος για
τη διατήρηση του Βυζαντινού Κράτους (βλ. κυρίως Euagrios Hist.
eccl., Εκδ. Bidez-Parmentier, σελ. 101 κ.ε.). Αυτή η επίσημη θέση γίνεται
θέση του λαού, γενικοί παραδεκτή κατά τον αγώνα εναντίον
του Ισλάμ. Τότε, όπως το καθορίζει ο Πορφυρογέννητος (βλ. Κεφάλαιο
2, Σημ. 12 του παρόντος) «ο πόλεμος διά την χριστιανοσύνην»
γίνεται «μια αρετή και η πηγή κάθε δόξης».