arveler

1S2
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
23. De Administrando Imperio, Κεφ. 13, σελ. 68 κ.ε.
24. Για την αποκαλούμενη «δωρεά του Κοονσταλττνου» και το Βυζάντιο,
Βλ. Dolger F., Byzanz und die europaische Staatenwelt, Ettat
1953, σελ. 100 κ.ε., όπου ωστόσο δεν αναδεικνύεται ο ρόλος του
Κωνσταντίνου Ζ'. Επίσης Alexander P., The Donation of Constantine
at Byzantium, στο Recueil des Travaux de FInstitut byz., Belgrande, τ.
8,1963, σελ. 25 κ.ε.
25. Κατανοούμε γιατί το Βυζάντιο χρησιμοποίησε αυτό το έγγραφο
μόνο κατά τον δε'κατο αιώνα, την εποχή δηλαδή των ιμπεριαλιστικών
του διεκδικήσεων: η θέση του translatio imperii καθορίζεται
σαφώς από τον Κωνσταντίνο Ζ', ο οποίος σε ένα κεφάλαιο του De
Administrando Imperio (27, 6) σημειώνει: Μετά δε το ανελθείν το βασίλειον
ενΚωνσταντινονπόλει, φράση που δεν αφήνει καμία αμφιβολία
για τα δικαιώματα του Βυζαντίου στην Αυτοκρατορία. Σημειώνουμε
ότι η Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης, μη εξυπηρετούμενη
από τη «δωρεά του Κωνσταντίνου» που άφηνε τα πρωτεία στη Ρώμη,
επεξεργάστηκε αυτή την εποχή τη θεωρία της αποστολικότητάς
της, κατά την οποία η Εκκλησία του Βυζαντίου (πριν από την ίδρυση
της Κωνσταντινούπολης) ιδρύθηκε από τον απόστολο Ανδρέα τον
«πρωτόκλητον και πρωτότοκον αδελφόν του Πέτρου». Γι' αυτά τα
σημαντικά σημεία της εκκλησιαστικής διπλωματίας, βλ. Dvornik F.,
The idea of apostolicity in Byzantium and the Legend of the Apostle Andrew,
Cambridge Mass. 1958.
26. De Administrando imperio, 13 (106 σελ. 70). «και ατίμων βορείων
γενών». Στο ίδιο, 13, 100-103: «διά την άνωθεν των μερών
εκείνων και γενών (Φράγκων) περηφάνειαν και ευγένειαν». Του
ίδιου, De Thematibus, Εκδ. Pertusi, σελ. 85, «Το θεομίσητοντων Βουλγάρων
έθνος». 2Υο ίδιο, σελ. 91, «η φυλετική κατωτεράτης των Σλάβιον»
κτλ.
27. Ας σημειώσουμε ότι ο Κωνσταντίνος Ζ' αποκαλεί «περιούσιον
λαόν» τον βυζαντινό στρατό (βλ. On discours inedit... εκδ. Ahrweiler
Η., στο Travaux et Memoires, τ. II, 1967, σελ. 392 κ.ε.). Για τον βυζαντινό
λαό, που χαρακτηρίζεται «Νέον Ισραήλ», βλ. Μαυρόπους,
Εκδ. Lagarde, σ. 140. Επίσης Anonyme, Εκδ. Regel, Fontes rerum
Byz. II, Petrograd, 1917, σελ. 191 κ.ε. και σελ. 227.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 183
28. Βλ. Κεφάλαιο 3, Σημείωση 43 του παρόντος. Και για παράδειγμα,
Φωτίου, Επιστολαί, Εκδ. Βαλέττα, σελ. 398: «νόθοις γένεσι».
Επίσης Miklosich — Muller, Acta et Diplomata, τ. VI, σελ. 30:
«γένος αιμοχαρές».
29. Οι Αρμένιοι θεωρούνται ασταθείς και άπιστοι. Η συμπεριφορά
τους κρίνεται αμφίβολη. Βλ. De Administrando Imperio, σελ. 188.
Επίσης Ζέπος, Jus Graec. Ι, σελ. 247. ΓΊα να μην αναφέρουμε παρά
κρίσεις που οφείλονται σε αυτοκράτορες.
30. Σε αυτή την εποχή πρέπει να τοποθετηθεί το κείμενο που φέρει
τον τίτλο Φιλόπατρις και τελειώνει με την ευχή να υποταχθούν
στους Βυζαντινούς οι λαοί και τα έθνη: Αναφέρονται σαφώς η Αραβία,
η Βαβυλώνα, η Αίγυπτος, οι Πέρσες και οι Σκύθες (βλ. Leon
Diacre, Εκδ. Bonn σελ. 341-342).
31. Ζακυθηνού Δ., Βυζαντινή Ιστορία, Αθήναι 1972, σελ. 441.
32. Αυτή η θεωρία παρουσιάζεται λεπτομερειακά από τον Νικόλαο
Μυστικό στη μεγάλη αλληλογραφία που διατηρεί με τον Συμεών
κατά την εποχή των βουλγαρικών επιθέσεων εναντίον του Βυζαντίου.
Βλ. Migne, Pair. Gr. τ. Ill, στ. 48. Η συμπεριφορά του Συμεών
συγκρίνεται με συμπεριφορά «τυράννου», σαν επιορκία δηλαδή
προς τον αυτοκράτορα, στ. 148, στ. 174 κ.ε. Την ίδια γλώσσα χρησιμοποιεί
και ο αυτοκράτορας Ρωμανός Α' προς τον Συμεών. Βλ. Δελτίον
Ιστ. Εθν. Ετ., τ. II, 1885, σελ. 41.
33. Ας υπογραμμίσουμε ότι η φιλανθρωπία θεωρείται ως η μεγαλύτερη
αρετή του αυτοκράτορα του Βυζαντινού Κράτους. Βλ., για παράδειγμα,
το βάθρο της «φιλανθρωπίας των Ρωμαίων», όπως εκτίθεται
από τον Μυστικό (αλλά σε σχέση με τους Άραβες αιχμαλώτους), στον
Migne, pair. Gr. τ. Ill, στ. 309 κ.ε. Ας σημειώσουμε επίσης ότι ο βυζαντινός
νόμος απαγόρευε τη χρήση βασανιστηρίων (Zepos, Jus Greacoromanum,
τ. VI, σελ. 355-356) ως αντίθετη προς τη «φιλανθρωπία».
34. Migne, patr. Gr. τ. Ill, στ. 152, 153.
35. Ζέπος, Jus Graecoromanum, I, σελ. 247.
36. Αναφέρεται από τον Μ. Jugie, he Schisme des Eglises, Παρίσι
1941, σελ. 227.
37. Βλ. Ψελλός, Scripta Minora, Εκδ. Kurt-Drexl, τ. II, σελ. 239.
Cecaumeni Strategicon, Εκδ. Wassilievsky-Jernstedt, σελ. 95.