Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
66 ΕΛΕΝΗ ΓΛΥΚΑΤΖΗ-ΑΡΒΕΛΕΡ<br />
Είναι γεγονός ότι αυτή η ερμηνεία για τη συμπεριφορά του<br />
Βασιλείου Β' στηρίζεται στο χαρακτήρα των σχε'σεων ανάμεσα<br />
στον Βούλγαρο τσάρο και τον Βυζαντινό αυτοκράτορα,<br />
όποος τις είχε καθορίσει τον προηγούμενο ήδη αιώνα ο Νικόλαος<br />
Μυστικός στην επίσημη αλληλογραφία του με τον τσάρο<br />
Συμεοόν: Ο τσάρος όφειλε να θεοορεί τον αυτοκράτορα σαν<br />
πατέρα του. Κάθε κίνηση των Βουλγάριον εναντίον των Βυζαντινών<br />
ισοδυναμούσε με αδελφοκτόνο πόλεμο. Τη σύγκριναν<br />
με στάση, με ανταρσία ενός αχάριστου υιού εναντίον του πνευματικού<br />
του πατέρα, που την υποκινούσε ο Σατανάς για τον<br />
όλεθρο χριστιανικοόν ψυχών. Γι' αυτό έπρεπε και να τιμοορηθεί<br />
από τον Θεό, κι επόμενους από τον αντιπρόσοοπό του στη Γη,<br />
τον Βυζαντινό αυτοκράτορα 32 .<br />
Αυτή είναι αναμφίβολα η θεωρία που επέτρεψε σ' ένα χριστιανικότατο<br />
αυτοκράτορα να τιμωρήσει με έναν τρόπο που<br />
ήταν αντίθετος με όλες τις παραδόσεις και τις αρχές του Βυζαντίου<br />
τους Βούλγαρους στρατιώτες, που είχαν διαπράξει το<br />
έγκλημα καθοσιώσεοος. Πρέπει, ωστόσο, να σημειώσουμε ότι<br />
στους Βυζαντινούς στρατιώτες που στασίασαν, οδηγημένοι από<br />
ένδοξους στρατιωτικούς, εναντίον αυτού του ίδιου αυτοκράτορα,<br />
δεν επιβλήθηκε η ίδια τιμωρία. Αυτό αποτελεί αναμφίβολα<br />
μια νέα απόδειξη για το σεβασμό που όφειλε να απολαμβάνει<br />
το ευγενές γένος τοτν Βυζαντινοτν, έστω κι αν έπεφτε σε<br />
σφάλματα έναντι του ίδιου του αρχηγού του.<br />
Είναι γεγονός ότι οι Βυζαντινοί εκείνης της εποχής δεν δίστασαν<br />
ποτέ να καταφύγουν σε καταδικαστέα μέσα, αντίθετα<br />
ακόμα και με τις ίδιες τις πεποιθήσεις τους. Ας θυμηθούμε<br />
σχετικά ότι οι βυζαντινοί νόμοι απαγόρευαν τα βασανιστήρια<br />
οος ασυμβίβαστα με το πνεύμα του βυζαλτινού πολιτισμού 33 . Οι<br />
Βυζαντινοί δεν επέτρεπαν τα βασανιστήρια παρά μόνο εναντίον<br />
εκείνων που αποκαλούσαν «γένη χιυρίς τιμή», που ήταν ουσια-<br />
Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΊΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ 67<br />
στικά εκείνη την εποχή όλοι οι ξένοι λαοί της εποχής που ζήλευαν<br />
το μεγαλείο τους. Δεν υπήρχε επομένως τίποτα το εκπληκτικό<br />
αν ο Βυζαντινός αυτοκράτορας χρησιμοποιούσε τις<br />
υπηρεσίες ειδίυλολατρικών λαών, όπως ήταν οι Πατζινάκες<br />
και οι Ούγγροι, εναντίον λαών αποδεδειγμένα χριστιανικών,<br />
όποος ήταν οι Βούλγαροι 34 . Αν δήλίονε για τους Αρμενίους του<br />
στρατού του «το γαρ των Αρμενίων άστατον και πολυπλανές» 35 .<br />
Αν οι αρχιερείς της Εκκλησίας θεωρούσαν ότι «οι Λατίνοι,<br />
που δεν είχαν βγει ακόμα εντελώς από τη βαρβαρότητα, είναι<br />
ανίκανοι να κατανοήσουν τις αποχρώσεις του δόγματος και<br />
μετά βίας είναι σε θέση να καταλάβουν το μυστήριο της Αγίας<br />
Τριάδος» 36 . Τίποτα το παράξενο, τέλος, αν αυτά τα ρατσιστικά<br />
αισθήματα έτρεφαν τον Βυζαντινό λαό 37 .<br />
Ωστόσο, είναι αναμφισβήτητο ότι κατά τον ενδέκατο αιώνα<br />
η Κωνσταντινούπολη παραμένει το μεγάλο πνευματικό κέντρο<br />
του μεσαιωνικού κόσμου. Ο Μαυρόπους, συγγραφέας των μέσων<br />
αυτού του αιώνα, πολιτικός και εκκλησιαστικός άνδρας<br />
ταυτόχρονα, εκφράζει το κοινό αίσθημα σημειοόνοντας ότι «εις<br />
την Κίονσταντινούπολιν συρρεΌυν και σπεύδουν οι λαοί και τα<br />
έθνη των κόσμου ολοκλήρου, τα οποία ο θεός υπέταξε εις τον<br />
αυτοκράτορα». Ο ίδιος συγγραφέας στο Λόγο του προς τιμήν<br />
του Αγίου Γεωργίου βρίσκει απροσδόκητα την ευκαιρία να<br />
υπογραμμίσει τον εξαιρετικό χαρακτήρα που έχει ό,τι αφορά<br />
το Βυζάντιο και να πλέξει το εγκώμιο όχι μόνο της κατεξοχήν<br />
Πόλεως —έτσι αποκαλούσε ο κόσμος την Κωνσταντινούπολη<br />
— αλλά και του λαού και του αυτοκράτορα της. Σχετικά με<br />
την προοτεύουσα, ο Μαυρόπους σημειώνει: Πάντες ούτοι συντρέχουσι<br />
πασίν αυτομάτοις επί την Σιών την αγίαν, την πιστήν<br />
μητρόπολιν ταύτην, την Ιερουσαλήμ τηννέαν... ο Θεός εν μέσοι<br />
αυτής, και ου σαλευθήσεται, ο θεμελιώσας και ταύτην ως τη γην<br />
επί των υδάτων, θαύμα μεν τοις ορώσι. Για τον αυτοκράτορα
Change language